Showing posts with label Balak Bisaya. Show all posts
Showing posts with label Balak Bisaya. Show all posts

Saturday, March 2, 2013

Kinsa'ng Kamot

Garay Nhejzheenian #1


Kinsa'ng Kamot
February 22, 2013

Kinsa’ng kamot kamot ko’ng nakuyog,
Kinuptan pagkup'tanay'ng matam-is,
Unsa kadto, asa ug kanus-a, 
Naglangkob gihapon sa gihapon,
Mga kagahapon nga daw puno
Sa katam-is, kapait, kaaslum,
Kansang ngabil ngabil ko’ng nahalok
Nga matud pa, "Kini, panghangtud g'yud!"
Apan tataw kaayo ang kadan-ag
Sa panagway'ng bakak sa pamakak--
Mao nga niini'ng kasingkasing
Nikisaw ang hilum nga kasakit.

yogisaponnolumlokg'yudagkaksingkit



Poet's remarks:

Ako'ng tawagon kini nga ginamaan: "Garay Nhejzheenian". Ang katukuran sa hiini nga balak kay susama sa gitawag: blank verse, nga anaa'y pulo ka mga silaba (litok) matag linya. Sa blank verse nga matang sa pamalak kay wala'y limita kung unsa ka taason ang balak, apan kasagaran naglangkob kini siya'g labi'ng diyutay mga pulo'g lima ka wala nagkapareha nga tunada nga mga linya; ug nagbaton kini ug pulo ka mga silaba matag laray--gamit ang iambic pentameter nga ritmo.  

Ang Garay Nhejzheenian kay usa ka katukuran sa balak nga anaa'y pulo ka mga silaba matag linya. Ang katapusa'ng silaba sa kada linya kay managlahi sa uban. Ug ang kinaubosan sa garay sa mao nga balak kay nahimutang ang usa ka laray panagsumpay sa tana'ng kinatapusa'ng silaba sa matag linya--daw og lahi man ug salikwaot. Ako'ng nakita nga usa kini ka pamaagi nga makapaikag ug makapa-interesa gayud, sa pagkatinuod. Kini nga laray kay dili na kinahanglan ang paghulagway o pagpasabot sa bisan unsa man. Gihimo lang kini nako nga lakang sa pag-garay sa pagtuo'ng dugang kini nga panakot sa ako'ng ginama. Paningkamotan nako, sunod puhon, ang pagkab'ot sa paghan-ay nga mahisab'tan ang mao'ng laray sa nahisgot nga panagtapo sa mga pangkatapusa'ng silaba. Tingali kana posible; malisod, apan ako'ng sulayan. Mamahimo'ng usa kini ka dako'ng hagit alang kanako.

------------------

I will call this particular format "Garay Nhejzheenian". This format is similar to blank verse poetry; every line has 10 syllables. Blank verse has no stipulation as to how long, and usually has at least 50 unrhymed lines with 10 syllables each--using iambic pentameter rhythm. To put intrigue into my composition, I made sure that each of the last syllables do not repeat, and placed all the last syllables together at the very end of the poem. I find that to be very interesting and intriguing indeed. I will make sure next time that all these ending syllables will be something that is more comprehensible. Perhaps that's possible. I will try. It will be a very tough challenge for me. 

Garay Nhejzheenian format is a 10 line poem with 10 syllables on each line using iambic pentameter. The last syllable of each line is different from all the others. And at the very bottom of the poem is a one-liner consisting of a string of all ending syllables -- weird as that may seem. It doesn't need to portray or mean anything.  

Copyright © 2013 by Nhejzheen



Wednesday, February 27, 2013

Basurera'ng Timawa

                           Photograph by W.E. (my husband)

Basurera'ng Timawa
February 21, 2013

Taw'ga 'ko basurera'ng timawa,
Tig-pudyot sa imo'ng sinalibay;
Ikasakit ko'ng basura unya
Ako sa lingi mo nga pagsaway;
Gihimaraot 'ko'g niyam-iran
Sa kadaghanan ug kinabuhe;
Nahisama sa tawo daw sad'an,
Hin'kawan's kalooy patay/buhi.
Bisan man sa mga pagtamay nga
Lapos sa ako'ng dunggan, dughan ko,
Tandog ki'ng garbo, nahigmata nga
--Wala'y pagmahay ang nagsapupo.
         Nag-kagid-lay man ug dili humot,
         Sa katilingban di' ako sagbot.

Copyright © 2013 by Nhejzheen


"Basurera'ng Timawa" is in English sonnet format or a sonnet written in Shakespearean form.





Sunday, December 16, 2012

12-21-2012: Adlaw sa Hudyaka

12-21-2012 sa Mayan Calendar: Katapusan sa Kalibutan
December 12, 2012

Basi sa Mayan calendar,
sa Disyembre kawhaa'g usa,
tuig sa kawhaan ug pulo'g duha,
adlaw'ng Biyernes:
ang kamot ug tudlo sa orasan,
daw mo-ungot ug moyugyog sa kalibutan;
mogun-ob sa matag-usa;
magkaguliyang! 
mawatas-watas - tawo, hayop, bukid - tanan!
wala'y mahibilin--
diyosnon man,
wala'y tinuho-an,
wala'y dinapigan,
sulogu-on man ni Satanas--
wala’y pili,
ang tibook lumulupyo--
managhilak sa kalisang;
manago sa kahadlok;
managduyog sa pag-ampo (sama sa manaygunay)
sa tingog sa kahitas-an nga hilabihan kalanog ug
sa tay-og nga hilabihan kakusog;
managan!
manggawas! 
mananap nga sukad wala pa hikit-i;
motuybo, molampurnas ug
magpangka tubig ug yuta;
dili tsunami,
dili linog,
dili bagyo,
dili turnado,
dili boto sa bolkano,
kon di’ gubat sa tanang katalagman!
bisan pa'g tuk'han
ang taknaan,
matag segundo…
wala na gayud kita'y mahimo
kung maabot ang takna
sa panahon sa hudyaka.

Copyright © 2012 by Nhejzheen

- kini bunga lamang sa ako'ng pagkamabalaknon :)



Friday, November 9, 2012

Sibuyas ka'ng Kasingkasing ka sa Kamatayon



Sibuyas ka'ng Kasingkasing ka sa Kamatayon
September 17, 2012

Sibuyas
Nga kung pikason
- Sa makaduha
Gutadgutaron kini
- Sa makadaghan
Mobuhagay
Sa may paglurang
Ra'ng mga luha
Bisan ang pagbati
Magapadayon
Modahili
- Sa kamatayon.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Tuesday, October 9, 2012

X


X
October 8, 2012


Ang wala'y sukod nga pagbati'ng dili matukdad dili masabot dili mapug'ngan dili mabalit'ad dili mapapa sa panumdoman kay makusgano'ng nahigamut sa kinauyokan wala'y kalainan sa dahon sa Kumintang nga kung palpalon hampason padayon nga sa kamot balikason sa baba bun-ogon sa mata sunogon ug sa hunahuna bobo-an sa wala'y pagpakabana kini moinanay sa hinay-hinay hingpit ang tiunay nga pagkahuyang sa kadugayan mapungil! oo mapungil sa wala'y kasiguruan makig-uban sa tayhop buga sa hangin mosayaw sa diyutay mohayang mokulob motakilid motuyok-tuyok mopangka sa bisan-unsa hangtud mouban sa balas abog makigkuyog sa nagpangatagak nagpagpanglupad nga mga dahon gihay sagbot ambot unsa pod hangtud sa kapaingnan mopadulong sa dayon sa hinanali motugdon mopahimutang kini mismo sa yuta tubig kahoy bato unsa ba kaha diin kini andam mopahulay malaya malata madunot makalabera mapulpog sa kamatayon apan kung kini ampingan pagadu-awon pagalantawon pagadayegon ug pagabobo-an sa dako'ng pagtagad inubanan sa mga kupot hikap hapuhap oo kung pagabobo-an lang bisan panalagsa mokidlaw sa adlaw sa bulan ang kaanindot kalunhaw ug kasinaw sa kahayag-kangitngit ug katugnaw-kainit mohangad ngadto sa langit mapasigarbuhon sa kawanangan molungtad mokinlaw ang kaanyag nga kasagaran kana kung wala'y kakulian molahutay ang kinabuhe sa kadugayon nga pagpuyo dinhe sa kalibutan ang kahapsay lintunganay isip bugti sa misteryoso'ng pagbati mao'y magahari.

 

 ……….oooO………
       ………(………)Oooo
       …………)/……(………)……
       …………(_/ ………)/…………
   ……………………………(_/

Copyright © 2012 by Nhejzheen

Tuesday, September 4, 2012

Ang Adlaw Sa Kagabhi-on

Photo taken by my son, Fritz

Ang Adlaw Sa Kagabhi-on
2006

Nakita ko ikaw nangayugpos, nag-antos:
Nagtukaw sa halawom nga kagabhi-on;
Nangandoy, nangalyupo nga ugma damlag
Motunga ang anino'ng dugay mo na nga gihulat;
Nilingkod ka, nagtotok, wala’y pagpamilok,
Gininhawa mo nga lawom, nagpakita, nagpasabot;
Mga pagsangpit mo nga honghong, wa’y paghunong,
Nagpadayon daw plaka nga daoton.
Sa imong paghigda -- pag-andam sa katulogon --
Mga mata mo nga nagbuka, nagsud-ong sa katahum;
Nitalidhay ka ug nahimoot, kalit nga nagbakho;
Apan sa dulom nga kangitngit, nabati mo!
Anaa'y nibungat, nahisab'tan mo.
"Pagkasakit lantawon ang adlaw sa kagabhi-on," nisulti.
Nasayran mo, luyo sa mga kahidlaw, binuhat nagpaluyo;
Gugma nga dalisay, dili na mapangutana ug ngano.





Copyright © 2013 by Nhejzheen


Wednesday, August 22, 2012

Isugilon Ko



Isugilon Ko
June 11, 2012

Anaa’y sekreto.
Ayaw 'ko dudahi
Kay dili 'ni ako.
Saba, ayaw gayud!
Molugsot kang kinsang
Kalimotaw kini
Magusbat sa hangtud!

Baton ko’g higala:
Ang dila niya pula,
Taas ug talinis,
Motusok sa dughan,
Kasingkasing lumsan
Sa dugong mapula,
Pughaw, ug nagsumpay'ng
Puti'ng triyanggulo:
Kinaubsan mao
Ang iyang tinubdan. 

Kini’ng higala ko,
Mata n'ya Langitnon,
Nindot, madanihon;
Sa totok, bulak na’y
Dahon, di' tunokon,
Malarag, mataktak
Sa da'n Kasaypanan
Paingon - (ug kini
g'yud paga-angkonon.)

Ug nasayod ka ba,
Kasingkasing itum,
Pula ug balangaw -
Humot kung mobirig:
Mopasakit s'ya, ug
Mopalipay-lipay
‘Sab sa kundatan nga
Ulagan nga suud,
Silingan ni Kuan,
Palahubo’g hubog!



Copyright © 2012 by Nhejzheen

Tuesday, August 21, 2012

Samtang Nagpaabot


Samtang Nagpaabot
August 14, 2012

Niini'ng payag ta’ng nipa ug kawayan,
sa luyo may nataran nga gipayongan
mo’g mga layang dahon ug mga bulak
--nga tunokon--nag-alirong ug nag-buswak
sa matahum nga baho'ng nangalimyon sa palibot.

Pagkaanindot niini’ng kagabhi-on
Nga nibatikos sa ato'ng kagahapon.
Sa dan-ag sa nagkalayo'ng panagdikit
Nihalok kandila'ng kabugnaw nikudlit;
Sa kahayag, totok sa bulan, tuyo mo’ng gipag’ngan.

Sa ‘kong pag-atobang, mata nasilawan
D’hang nipakita ka sa hangin niuban.
Wa man la’y pahibilin o panamilit;
Gihikaw mo kansang dughan ika’y langit.
Apan kung aninawon, kasingkasing mo naghilak.

Ngano nga dili mo man kini itugyan?
Pagbati mo’ng sa kasingkasing gihabak!
Sagdi lang, ikaw ra man pod ang matuk-an.
Sa gugma nga pulong imo nga gi-lad-ok;
Pagabalonon mo’s lubnganan nga ikaw nagkalot.

Copyright © 2013 by Nhejzheen


Sunday, August 19, 2012

Mga Haiku Ko

 

Pabaskog

Tilap si Baki
Pagtugdon ni Tapuri
Hangtud gi-otot.
------------------------------------
Matuod nga Kapikas

Ikaw ang adlaw;
Ako'y bulak maghulat
Sa kainit mo.
------------------------------------
Pagtugyan

Ikaw ang adlaw,
Ako ang hayop; sa silaw
Moduko ako.
------------------------------------
Kaibog

Nagpadulong 'ko,
'Kaw nagpaingon ngari.
Ay! Piskot na 'ni!
------------------------------------
Pabuyag sa Relihiyosa

Nagsa-Yawa 'ko,
Na-Hesus-Maria-Hosep.
Ave Maria...
------------------------------------
Panag-away sa Managti-ayon
Sa Nasimhutang Dili Mao

Halok si mama
Pag-gakos ni papa Boy.
Nagkarambola.
------------------------------------
Pangluod sa Gugma

Gikamingawan,
Ug gikamuhi-an ka.
Subo ki'ng dughan.
------------------------------------
Pailad ba!

Ayaw patonto,
Binotbot 'ni! Pamati'g
Pabungol-bungol.
------------------------------------
Confession

Honestly, my dear~
Words of hate I have uttered,
I have lied to you.
------------------------------------
Pahinumdom

Hinigugma ko~
Don't! Stop! Don't! Stop! Don't!
(Wagtang pagbuka.)
------------------------------------
Kasingkasing Napikas

 Mata namad-an;
Nalumsan kining dughan
Sa pagbiya mo.
------------------------------
Out of Love

Promised words of love:
Vowed and written; remembered,
But half forgotten.
----------------------------------
Powerless

Great tasting coffee
Lost its hot stimulant kick.
Decaffeinated.
----------------------------------
Sold

"You look cute," he said;
"I am always cute," she said.
"We're in business!" 
------------------------------  
Wa'y Kabu-ot

Na'y pagka-chick pa,
Nagpatusik na pod s'ya.
Lola magtabyog?


Copyright © 2012 by Nhejzheen

Diabetes


Diabetes
August 5, 2012


 Daghan ug nagkadaghan, nagkadiin-diin
ang biktima niini'ng peligroso'ng sakita;
Managlahi'ng kahimtang, balatian ug mulo,
sa ka-sakit o ka-katol ang uban mag-agulo.

Isa na ako'ng uyu-an: pamilyado, babaero,
wala gayud karo'y masandigan nga trabaho;
kinamanghuran sa banay sa 'ko'ng amahan,
kansang inila niya'ng magulang nga si
Dodong Mang-aayo-- schizophrenic ug
sugar addict. Ug tungod sa wa'y pakabana,

ang tiil niya naputlan. Siya'y na-wangkig,
depressed, namaot, nagsangkiyod, natugsoy,
nahalap, gutom ug libog nga nipanaw.
Kirida n'yang bukog-panit lang, nabuta, ug
ang anak nila nga nahibilin, sa lai'ng bahin,
ang usisa sa doktor -- sakit nila... susama.

Bag-o lang, lain pod nga ako'ng nahisayran:
upat 'sab sa 'ko'ng suod nga hamtong higala! --
kini lagi'ng hilig sa soda, wala'y paugnat, ug
kaon-tuda sa kalan-o'ng ginama sa industriya.

Engkwentro'g panagbangi sa pagkao'ng
komersyal: sustansyado, makabusog, apan
kini'y kargado ug asukar, labot asin, ug
additives (kemikal), sinagulan 'sab ug edibol

----------------PASIDAAN!------------- 

Tawo'ng kublan madutlan; wala kini'y pili:
masuso, bata, tiguwang, babaye o lalake.
Kini'ng sakita kay sakit pang-lub'nganan,
nilibo-libo'ng salapi ang gikinahanglan.

Edukasyon bahin niini mao ang solbad aron
malikayan'g masanta ang kamatayo'ng hinanali.
Kung bati-on ang dili masabot nga kauhaw,
pagpangihi-ihi, kakapoy, pagpangatol-katol,

Sa panan-aw kay hanap-hanap o halap;
kanunay'ng gutom bisan mao pa'y pag-kaon;
ug kalit nga paghugo sa lawasno'ng timbang...
ampo nalang dayon sa imo'ng mananambal.



Copyright © 2012 by Nhejzheen

Tahap


Mga Pagtahap
08/15/2012

Sa mga tagoktok sa akong atop,
Sa mga hadyong sa imong tagpi,
Ug sa mga tagingting sa imong sapi,
Nabati ko ang nagsingabot nga bagyo.


Copyright © 2012 by Nhejzheen

Yamog ug Singot


Yamog ug Singot
08/09/2012

Ika'y yamog sa kabuntagon;
Ako'y singot sa kagabhi-on
nga
gipasu-an mo.

Copyright © 2012 by Nhejzheen

Lantugi


Lantugi
08/09/2012

Sa limot ko na ikaw gilubong;
sa akong pagpanghupaw, ikaw pa gihapon.


Copyright © 2012 by Nhejzheen

Abi Ko Man

Illustration by my son, Fritz

Abi Ko Man
08/02/2012

Nagtagumbol ang dughan ko
pagkakita ko sa imong anino;
Paglingi ko, dili diay ikaw kato.


Copyright © 2012 by Nhejzheen

Gugma'ng Sayop


Gugma'ng Sayop
2007

Ikaw'g ako,
Adto didto;
Hawid-kamot;
Halok, gakos.

Ikaw, tan-aw;
Ako, ulaw;
Ambot ngano,
Hadlok, ako.

Ikaw, hangyo,
Balibad 'ko;
Hangtud, sugot;
Hubo, sapot.

Ikaw, suko!
Libog, ako;
Ako, buntis;
Hain ka, Jess?

Ikaw, langyaw;
B'yaan ako;
Ma ug Pa mo,
Sa 'ko, wa'y gusto.

Pagka-wa'y ayo!
Tulubagon mo,
Di' atobangon;
Pagkalooy ko.






Think for a moment to avoid a lifetime of regret. A few moments of pleasure are nothing compared to unending pain for you and others.


Copyright © 2012 by Nhejzheen



Unta ug Busa


Unta ug Busa
August 2007


Anaa unta’y hugpong ang managkaila; 
Anaa unta’y tagsa ka mga pamilya; 
Anaa unta’y pundok ang mga parente
Diin GUGMA mao'ng hingpit nga haligi. 

Anaa unta’y makanunayo'ng kahayag; 
Anaa unta'y paglaum tin-aw damlag; 
Anaa unta’y pagbati'ng matinud-anon
Sa kangitngit ug ma-dulom nga adlawon. 

Anaa unta’y kasadya ug kalipay; 
Anaa unta’y kalinaw ug kahapsay; 
Anaa unta’y kasuod ug kahi-usa, 
Sa nasud 'ta nga wala'y panaghi-usa. 

Busa, igsoon, managtimbayayong kita!
Ayohon nato ang guba ta’ng demokrasya!
Undangon pangorakot, pagka-dili matinud-anon; 
Pilipino'ng dubok-pamatasan ato nga baghoon.


Copyright © 2012 by Nhejzheen

Hangyo sa Usa ka Nilalang


Hangyo sa Usa ka Nilalang 
August 14, 2007 

Ngano man amahan ug inahan ko 
Mga paghilak ko pinasagdan man ninyo? 
Kagutom, kauhaw, ug pagpasagad, 
Ni'ng anak wa'y hibangkaagan, nag-agad. 

Kasaypanan ko, pagdapat ako'ng nahiaguman;
Pagtabang ko, kasaba ako nga natagamtaman;
Ug pagkatawo ko, wala'y inyo nga pagrespeto.
Unsa man nga matang kamo nga pagkatawo? 

Gipangandoy, ug gihangyo ko kamo: 
Ipabati ang gugma; ipakita ang kahayag;
Ug isaad kanako ang maayo nga paglaum 
Nga ugma damlag, kaugmaon nga hapsay 
Ako nga makab-ot ug makaplag. 

Ginikanan ko, nagasalig ako kaninyo;
Pagtudlo'g pagpangga gikinahanglan ko mismo.
Kamo ang gabayan niini'ng paglawig ko;
Palihug, giyahi intawon 'ko ninyo. 

Ako, bunga taliwala sa inyoha'ng gugma; 
Dili ko tuyo nga mo-butho niini'ng kalibutana; 
Pagplano unta inyo'ng gihunahuna'g gitagana; 
Tunhay'ng pag-alima, kasingkasing mokatawa.



Copyright © 2012 by Nhejzheen