Panaway

Panaway'ng Matinabangon vs. Panaway'ng Mangil-ad

January 28, 2013

Let some criticism sink in and let some other criticism roll off.

Ang panuki (panaway sa tag-tuki) o batikos kay anaa ra kanato kung unsa kini ka mahinungdanon, nga kung sa uban pa, kini usa ka masay'ponon. Apan, sayop sila! Kung buot hunahunaon, usa kini ka butang nga naghalad ug pagtabang--nga angay nato'ng tagdon, hangpon, dawaton, pamati-on ug hinuktokan; samok, makapatandog ug garbo, makapatuybo ug buhok o sakit man, apan angay kini nga hataga’g bili, pasidunggan, pasalamatan--ug dili yam-iran (ug labing ngil-ad sa tanan, ing'nan dayon, "Suya ka lang!"). 

Pinaagi sa panuki, nga matang sa pagtabang, kay ato’ng mapanaminan kung asa kita nagkulang tungod kay mao kini ang kinabuhe sa kamatuoran. Sa panuki kay nagtimbaya ug hingpit nga kausaban. Wala'y kapasikaran ang ato'ng pagka-anaa ug pagpuyo niini’ng kalibutana kung dili kita andam nga motul-id sa nasuhi nato’ng gilak’tan. Ayaw hikalim'ti nga ang tawo dili perpekto: masay'ponon, may apan, dili putli, dili hingpit ug salawayon nga matang nga pagkatawo. Si kinsa ba kanato nga dili mahinaway o wala'y mahinaway? Managsama ra kita'ng tanan--dili perpekto. 

Ang panuki kay mao ang ligid-tabang ngadto sa kalampusan. Pagkugi, pagpasensya, pagpailob, pagtul-id ug paglahutay lamang ang gikinahanglan taliwala sa kapakyasan ug kasay'panan. Ayaw pagka-deskorahe ug pag-wala sa paglaum. Padayon Pilipino! bisan pa'g sa pulong dabudabuhan kita pag-ayo. Kung kinaugalingon (personalan) na gani ang ipunting nga pandaot (sama sa: bati ka'g nawong, lisngag ka'g ilong, paghikog nalang! mamatay unta ka, ug uban pa), lahi na kana nga butang, mangil-ad--ug dili kana angay tumpangan. Apan kung tan-awon ‘ta sa lamdag nga bahin: anaa'y tawo nga mangil-ad apan anaa man po'y matinabangon. Pasagdahi na lamang ang mga samukan (masuyaon ug hinawayon sa pang-kinaugalingon). Balanseha na lang, igsoon! Laay baya pod kung kahapsay ra ug wala’y drama ang ato'ng atobangon; lingaw man pod kung anaa'y mga tigpamahit. Sagdi lang, sa ilaha'ng pahit sila ra man po'y mapaakan ug matanggong sa kangitngit. Sa tin-aw ug lakbit nga pagka-estorya: Ang dagan sa mangil-ad nga taras molahutay apan mahitumpawak sa pagbati'ng pagka-wala'y kalipay. 

Ang tira sa panuki kay mao ang bida, tirador, sa ato'ng pagpaningkamot nga mapaanindot ang dagan sa kinabuhe ug mapalambo ang ato'ng pagkataw'hanon--sa gama--sa lihok--sa kinatibo'k-a'ng kaugalingon. Walay kabalhinan ug kabaghuan kung pagdayeg lamang ang ato'ng hagkan. Busa, makusganon ako nga moingon: Kini mao ang tin'aw nga pagpatin'aw sa matin'aw nga tan-aw sa panaway sa tagtuki: Isalikway ang sayop nga pagsabot sa pulong "panaway" kung kagustohan mo'ng maumol ang pagka-banga ngadto sa pagka-maayo ug ang pagka-wala'y ayo ngadto sa pagka-malampuson. 

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Balik-Lantaw Nato'ng Duha, Ninyo'ng Duha

Balik-Lantaw Nato'ng Duha, Ninyo'ng Duha
Dec. 26, 2012

Para kang Pael
Tinuod ngalan: Raphael Sabellano 

Pagka-wala ko ba damha sa mga tuig nga naagi-an 'ta--
                sa mga adlaw dihang atbang sa balay mopatong ka
                sa liog's "Rotary Club" daw sunoy nga gaputak-putak
                (uban sa imong higala) diay lahi diay kadtong imoha;
                          gatan-awon 'ta ka, kuyog mo'ng Ondoy nga kabalo na ka.

Pagka-wala ko ba damha sa mga tuig nga naagi-an 'ta--
                sa mga kahapunon dihang atbang sa balay managhulat
                kamo sa hanggat niining hiniktan, Andat, Opyang, ug uban
                sa pakigdula'g layat, lupad ug dagan-dagan sa kadalanan;
                          gatan-awon 'ta ka, kuyog mo'ng Ondoy nga kabalo na ka.

Pagka-wala ko ba damha sa mga tuig nga naagi-an 'ta--
                sa mga kagabhi-on dihang atbang sa balay kamo gatugdon
                sulod sa kural, atobangan sa baybay ug dip-ig sa karsada,
                managkup'tanay ato'ng mga mata nga wala nimo hibal-a;
                          gatan-awon 'ta ka, kuyog mo'ng Ondoy nga kabalo na ka.

Pagka-wala ko ba damha sa mga tuig nga naagi-an 'ta--
               sa mga kagahapon dihang atbang sa balay nahimugso
               ang hamubo'ng sugilanon sa kinabuhe nga nagbaton ug
               tubang katam-is nga para kanako pipila lang ka mga gutlo;
                         gatan-awon 'ta ka, kuyog mo'ng Ondoy nga kabalo na ka.

Pagka-wala ko ba damha sa mga tuig nga naagi-an 'ta--
               sa mga panagtabi nato karong duha nga wala ko damha!
               Hastang si-awa! Nagtuo 'ko man nga ako ra. Ikaw diay
               kadtong nanagana kay siguro hadlok ka, ilabina ni papa.
                        Gipamati 'ta ka, wala'y Ondoy; baktinan na diay 'mong duha.


Copyright © 2013 by Nhejzheen

Rotary Club - a Rotary emblem road sign

Kahibulongang Halawod sa Lapyahan

Kahibulonga'ng Halawod sa Lapyahan

December 17, 2012

O Daniel, Daniel ko'ng hinigugma~

Sud-onga, sud-onga gayud kini'ng ako'ng 

                                               lapyahan;

Subay-subaya ang kapunaw-punawan, 

Subli-subli-a pagsusi lagpas sa higante'ng 

                                               sakayan.

Kalim'ti, lim'ti ang ka-itum sa panganod;

Totoki, totok gayud sa mga mahidlawo'ng

                                               balod;

Iduko, iduko ang malawomo'ng kahisubo;

Panginhas! panginhas sa matam-iso'ng 

                                               halawod.

Matag gutlo nagbaba kini: kini ug sugilanon.

Hapyora, hapyora sa imo'ng mga puti'ng

                                                pilok.

Wa ba kay nabati'ng kabug-at? Wa ba?

Wa ba kay namatikdan bisan d'yutay ra,

                                                wa ba?                  

Lantawa, lantaw sa kalay'on sa halawod.

Ingon ana ka-halawom, lawom! ingon ana 

                                                gayud.

Piyong ug kadyot. Piyong, my love~

Mata! mata! mahulog unya imo'ng mga

                                                 mata!

Pakighigala, higala-a ang imo'ng mga ngabil;

Gaksa, gaksa'g ayo sa gugma imo'ng mga 

                                                 tudlo. 

Tungod kay... tungod kay niini'ng taknaa, 

Duyanon mo, duyanon mo ang nahikatulog nga

                                                 kasingkasing;
Duyogan mo, duyogan mo ang nagpangadye nga

Pagbati, pagbati nga karon, ugma, ug hangtud sa
                                                 langit.

Copyright © 2012 by Nhejzheen

12-21-2012: Adlaw sa Hudyaka

12-21-2012 sa Mayan Calendar: Katapusan sa Kalibutan

December 12, 2012

Basi sa Mayan calendar,

sa Disyembre kawhaa'g usa,

tuig sa kawhaan ug pulo'g duha,

adlaw'ng Biyernes:

ang kamot ug tudlo sa orasan,

daw mo-ungot ug moyugyog sa kalibutan;

mogun-ob sa matag-usa;

magkaguliyang! 

mawatas-watas - tawo, hayop, bukid - tanan!

wala'y mahibilin--

diyosnon man,

wala'y tinuho-an,

wala'y dinapigan,

o sulogu-on man ni Satanas--

wala’y pili,

ang tibook lumulupyo--

managhilak sa kalisang;

manago sa kahadlok;

managduyog sa pag-ampo (sama sa manaygunay)

sa tingog sa kahitas-an nga hilabihan kalanog ug

sa tay-og nga hilabihan kakusog;

managan!

manggawas! 

mananap nga sukad wala pa hikit-i;

motuybo, molampurnas ug

magpangka tubig ug yuta;

dili tsunami,

dili linog,

dili bagyo,

dili turnado,

dili boto sa bolkano,

kon di’ gubat sa tanang katalagman!

bisan pa'g tuk'han

ang taknaan,

matag segundo…

wala na gayud kita'y mahimo

kung maabot ang takna

sa panahon sa hudyaka.

Copyright © 2012 by Nhejzheen

- kini bunga lamang sa ako'ng pagkamabalaknon :)

Dibuho sa Gugma gikan sa Anak ngadto sa Amahan, ug Inahan

                                                         Drawn by my son, Ethan E. (aka Fritz)

Dibuho sa gugma Gikan sa Anak ngadto sa Amahan, ug Inahan

December 10, 2012

"Ania ako'ng kamot, daddy.

Dia ka, daddy.

Taym'sa! ipakita ko sa ni mama."

Samtang nagkamulong...

"Tan-awa ra, nindot lagi.

Matud pa niya

kahulagway mo daw si Yoda,

- sa Star Wars ba!

mubo lang siya."

Nilanog ang bahakhak

sa amahan.

Naglinog!

ang panimalay,
mga butang nangalisang.

Nakasinggit ko'g "iring gilaygit!"
Iring

nagdagan-dagan paingon ilalum sa higdaanan

samtang ang bata

nipahiyum ug nagkatawaha ‘sab.

"Sagdi lang sunod puhon

ako ‘ning usbon,

lahi man gud imo’ng ilong.

Ako’ng dungagan imo’ng buhok;

nagtugsoy, pulo’g duha ra pod.

Dako man imo’ng dalunggan,

mura ma’g sa elepante.

Sa tinood, anaa ba’y ingon ani?"

Padayon ang kahimoot sa amahan,

ug ako nipasabot:

Subo ko’ng ika-ingon, oo, anaa.

Matag tawo mahigmugso sa nagkadaiya’ng hitsura

apan usahay anaa gayu’y maglahi.

Maski unsa ka talagsaon ang hulagway,
unsa ka mangil-ad ang kalahi-an,
unsa ka maot ang panagway,
ug nagkahibat man ang pamay-ong,

dili sa ingon nga sila wala’y pagbati.

Susama usab sila kanato, mohilak

kung ang pulong na gani modagmal.

Ang pinakamahinungdanon kay
dili kini nila tinuyo-an, kon dili, 
dag-umong hagit lamang sa kapalaran.

"Hmmm…" (pakigduyog sa kasubo inubanan sa pagkulismaot)

Samtang nagkamulong...

"Daddy! hadlok man imo’ng mata.

Tan-awa gud… 
I love you, daddy~

Hey! nagpataas ka sa imo’ng kamot!

Haha! Ha-ha! Ha-ha!"

Samtang nagkamulong...
(Butang pareho niini

dili ra kaayo mahinungdanon

apan ang kadaghanon ug kalidad nga susama niini

kay sa matag pamilya dako’ng mahinungdanon.

Kita mismo’ng ginikanan ang makahulma

sa padul’ngan ug maayo’ng kalampusan

sa atong mga anak. Gipanghinaut ko lang

nga kini magapadayon) magapangidhat ang gugma--
managkatawa ang kasingkasing
iniwagan sa malamdagong ugma.

Copyright © 2012 by Nhejzheen

Dibuho - drawing

Haiku and Chinquain

September 17 - 22 of 2012

Haiku

Sweet Vengeance

Her luminous smile

Can be seen from thousand miles

Blinding his blue eyes.

-------------------------

Hurt by Heart

On the way to him

A lovely girl dances

Singing her sad cry.

-------------------------

Enamored

Deciduous tree danced

While a bird perched on its branch

Losing its feathers

(one by one).

-------------------------

Chinquain

Diing Butang Matawag Ko’g Poy’anan sa Kahangturan

Payag

Sa hagwa nga

Wala’y paglungtad ni’ng

Hinigugma - nga ako pod…

Mao!
-------------------------

Gugmang Tunhay

Yabi

ang ikaw ra

Gugma makaabli

sa pultahan sa pagbating

putli.

-------------------------

Love in Disgust

Damn you!

You wicked one

Of mighty roar who hides

Your tail behind your back; so queer

My love!
-------------------------

Batbat ko sa Gugmang Bug'os

Balod

'Kaw sa dagat

Gihampas bugwak ni'ng

Sulog, taub, dagat-suba

Sagol.
-------------------------

Hangyo

Darkest

Of the night of

All nights, here I come! Lamdagi

Ni'ng imong kinailadmang

Ako.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Natapsingan ang Dughan ni Badet

Natapsingan ang Dughan ni Badet

                         08/14/2012

Natapsingan ang dughan ni Badet

Sa mga tilamsik sa taligsik

Sa ulan nga nagbuhagay’g hingpit

Nga kalisang human kini bagsik

Nitamparos sugat's 'yang kaminghoy

Nga pagbati nga gidat-ulan ug

Pagbangutan duyog sa hoyohoy

Sa hangin nga padayong pagbun-og

Ang natagamtam, apan sa hilum

S’ya nakigbatok ug nanalipod

Sa mga kalisdanan: gitigum,

Gikumkom - gisagpa sa panganod;

      Nibutho ang sarang kabuntagon,

      Sa kahangturan, nagmalinawon.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

I wrote this sonnet in Shakespearean form.

Biay-biay sa Kinabuhe

Biay-biay sa Kinabuhe

08/09/2012

Anus-a pa man?

Sa unsang paagi
nga magaan o basin pa man
mahaw'ang kining akong gipas-an?

Nagmatud-anon man unta!

Mao ba kini ang tamparos
sa akong pagpangga, pinangga: 

Dughan ko imo lang gidulaan;

Anak mo imo lang gipasagdan;

Kaugalingon mo mao’y naghari

sa kalibutan mo’ng wa’y pagbati?

Twitter, Facebook ug

unsa pa nga social network,

didto mo gitugyan ang tanan.

Gisangyaw mo ang ka-hawud

sa katungpagon mo'ng ginghari-an -

diin kanimo nag-sud'ong

ang paghinuktok sa kapikas

mo'ng nawad-an na ug pagsalig

sa imong gahum ug kusog

hinungdan sa imong mga tikas

nga kasikas nga sa imong anak,-

baliwala ug lumalabay lang.

Apan sa hunahuna, magapabilin

ang tunob nga siguro hingpit kini

nga masab'tan ngadto sa kadugayan
(wa kay nada nga pagka-amahan!)



Dili ‘ko tuyo, apan mao man
kini ang imong gipangayo:

sa mga kasakit nga imong gigasa;

sa mga pangandoy ta’ng nahagba;

sa mga tinuod mo’ng bakak;

sa mga Yawan-on mo’ng bahakhak;
haw'ason ko na ikaw!

sa panumdoman ko’ng naglatagaw,

sa kasing-kasing ko’ng nagdumili,
ug ngadto sa halawod ko ikaw ibuga
- kining nagdilaab ko'ng pagbati!

Copyright © 2012 by Nhejzheen