Kalayo sa Pamolitika sa Pilipinas

Dilaab sa Yawa'ng Amahan sa Nagduka'ng Lungsoranon
Ginama: Enero 28, 2013

Bangon!
Pamolitika sa Pilipinas kay pastilan~
Dagha'ng baga'g nawong!
Ingon kini'g urom nga wala'y hunong!
"Maayo pa'g maglana ug putot!"
sugyot sa hinigugma ko'ng buktot.
Hulat 'sa... taym pa... taym 'sa…
gusto 'ko mo-saludo, una—
ipahiluna ko kini'ng tuo'ng tudlo
(dili ko igsapayan sa wala ba o tuo);
tuplok-dala-kiyo ubos niini'ng mata;
maniid ko una anaa ba'y makadipara;
kahigon ko'ng makapuling nga mani-obra,
kay unya'g sa dili madugay ako mabuta.
Ipadangat ko ang matam-is nga pikat,
kuyog ang nagpangokoy nako'ng siplat;
ipahiyom ko kini'ng mahait nga simag;
susihon ko ang nagpangamay nga kidhat
—pamupho sa bulsa sa purol o sayal nga buslot
—naghulat andam sa nagkatol nila'ng kamot.
Puwera lang sa maayo nga nihit na kaayo.
"Caramba!" kadumdom 'ko ni papa.
Matud pa niya...
una: "Ampingi ang putli nimo'ng kalag
bisan pa'g mag-aginod sa kalisod;
bobo-an man ug asido imo'ng utok,
did-i ang pagbuling sa imo'ng dungog."
ikaduha: "Dili gayud magpakaaron-ingnon,
kay sa kaulahi-an... ikaw unya mapagtong."
ikatulo: "Dili mogasto kung wala'y ikabuga,
baba mao'y unaha dili ang hitsura;
pagpang-waldas nga dili imo,
makulban ka unya ug kaldero."
—mao kana'y badlis nga gisubay niya.
Kay kung buhi pa...
ipadagan ko siya'ng amahan sa lungsod
tungod kay siya niini'ng mga mata
—ang tinuod nga maalagaro'ng makagagahum,
—ang niludhan, tinud-anay nga sulugoon,
—ang haligi sa panimalay,
—ang atop nga mopandong,
—ang higala sa hilak ug katawa,
—ang sumbanan sa kaayo,
—ang sumpay sa kalipay,
—ug ang hari sa kalig-on ug kalinaw.
Sulod sa iya'ng hari-ano'ng pahiluna,
moduko ka sa kalmado'ng pagdumala;
mo-igking ka sa mahilumo'ng pangasaba;
makapanaad ka kaniya nga dili na mo-usab.
Kana kung hingpit nga nagmasayponon ka,
moluhod, mohangad ka nga magdupa.
Saksi ug suweto ang amo'ng altar niana,
ug ang dungaw sa candilabra sa tunga-tunga.
Naghipos kadto ug mga pagmando—
kamanduan nga nag-iwag sa dalan padayo'ng nagsugo.
Usa siya ka maalamon nga puti'ng karnero
—si Papa, mao, mao kadto siya.

Gidumdom ko pa...
"Han-ay ang plastada kung maayo'ng pag-alima;
pagpangga nga matarong mao'y mohulma sa kaugmaon."
Hamugaway unta ang lungsod karon.
Di' sama ni'ng panahona sapi na'y Makagagahum.
Kung magwali na gani ang limbongan,
unya modunol na gani siya sa bino ug pan,
moluhod ug mangalawat insigida ang amaw;
bahala'g matulilik sa kaulaw,
hala sa gihapon pabaga sa nawong!
—bisan tanlag nagmadili-on.
(Maayo ba gayud ipagpakog sa mga kwanggol!)
Tan-awa ang lungsod karon,
daw barong nga bulingon—
gi-utaw, 

gipahumotan la'g perfume—
diay bulingiton, mansahon, busloton, ug sarang ka-baho!
Hala pabongga!
Buraska!
Gasto'g dagko ilabi na sa Pista!
Mga pasundayag nga makapaunlod,
galastuhon sa wala'y nada dugang pod.
Sa ako'ng pamati kini'ng tanan pagpanghambog.
O ba kaha kini pamarayeg lang,
pagtabon—
agi'g bugti sa hiwi ug wala'y nada nga pangagamhanan.
Pagdumala nga wala'y paghunahuna gani sa kalsada,
suba, tubig, kahoy, hangin, bukid... sa tawo pa ba kaha?
Hinuon, bulahan kung ikaw pasahero,
libre plete, pagkaon, lakwatsa, bakasyon… 

sa Yawa nga pagmaneho.
Pangsunogon pa gani abot sa lungsod,
ilabi na bililho'ng adlaw na ang isaulog.
Ang mga lumulupyo intawon... hala biba!
luyo sa mga pabuto naagipo ang kuwarta
—diin ngadto unta kadto paingon kanila.
Maayo lang kung anaa pa'y poste nga nagsiga.
Gamita na lang imo'ng mata nga naglurat, 'do!
ug tiyan nga naghaw-ang sa kalisod, 'day!
Dagha'ng nasapi-an sa politika,
gipangawkaw dili lang kuwarta.
Anaa'y usa nga ako'ng suod nga higala,
mokaratil gayud aron na pod makalingkod,
aron sa paglingkod ototan lang ka niya.
Sunog! Sunog! Sunog.................................…!
Bisan halata gayud, mga tawo pasagad lang pod.
Maayo pa ang iro kay mohambat, mopaak g'yud.
Ulan! Ulan! Ulan...........................……………..!
Hala dawata ang itunol! Bukha ang kamot! Bukha!
Panilngon ra 'na kung ang Yawa na pod hawod.
Lantawa ang palibot, tilawi ug simhota!
Diin asa kaha nipaingon ang kuwarta?
Dili ka ba makapangutana?
Tubig pod nga ilimnonon hasta'ng hugawa,
nagsagol ang hugaw sa tawo ug uban pa.

Wa' na gani tubod, ug banga namalhan na;

tubig nga galamiton kay hasta'ng nihita.
Gamay'ng problema dili gani magahinan,
unsa pa kaha kung sewage system na'y hisgutan.
Mga bantay sa kalinaw ug katarong daw~
mao pa gani mag-una!
Mga sulugoon sa lungsod pod nagpauraray lang,
late pa gani, mag-texting, Facebooking, uban sexting pa g'yud.
Birada! Crispy pata!
Nilihukan nila hasta'ng hinaya.
Wala hunahunaa kita ang nagsuweldo ba.
Hala tabi, tabi g'yud! mga atimanonon nagtapun-og.
Kargado la'g "unya na", si nanay intawon balik-balik pa,
pangilkilan pa g'yud aron pag-process kuno dali ra.
Dili pa kana mao,
daghan pa'y anomaliya.
Kung unsa'y punoan lagi—mao po'y bunga!
Diyos mi yo purísimo! Ali-luy-a!
Mga utokan ug hanas nga nag-apply—dili kasulod,
kay lagi dili parente ug dili suod.
Palakasay system bisan pa'g bugok!
—nagpanggimok sa mga suok sa nagtinga nato'ng nasud.
Unya, dugang pa ang dagat nagkamang ang kadaot,
bukid gi/na-boak nagapadayon ang pagka-parot,
hangin nagdala'g sakit sa tibook palibot,
tubig sa bukid naghulat, nagpondo aron mobulhot.
Kanta 'ko ha?
"Killing me softly with this song..."
Anaa pa'y kalsada lubak-lubak,
nagpangliki pa gani sa mga tindak ug hilak.
Pagbakya na lang, 'day! 'do!
madakin-as unya ka sa batoon asa ka padulong.
Pagbantay! sa ngadto mopaingon unya ka,
motugpa sa labing halawom nga libaong ba,
libaong nga may lungon nga nag-ong-ong ka.
Sagdi lang, mahibal-an ko ra ang tinuod;
human sa termino mao'y ako'ng gipaabot.
Dinha ko na makita ang kay-ag sa katag,
tagingting sa limbonganon nga pagka-baklag. 

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Platinum

 

Platinum
April 23, 2013

:114425: 

Nakita ko ikaw nganha
Ingon sa wala gayu'y paglubad
Ang kasilaw mo nagkinlaw
Nagdani kini ug pagtan-aw
Sayon mo ra ako'ng kawhaton
Sa tago ko lang isugilon

Platinum. O! Platinum
Dili mahimo'ng lantawon ka
Lisod ang madani sa imoha
Kaibog, isbog!
Malanay unya ka

Ngano'ng lamaton mo man?
--Nga anaa  ma'y daghan
Ngano'ng ako man?
--Nga anaa ma'y uban
Platinum?

Dili ko mahimo'ng dawaton ka
Itanyag mo ba nga mapanag-iya?
Isaad mo, saari 'ko
Ug kung gani kup'ti ki'ng tudlo ko
Igo na kana nga mabati mo

Dili sayon, sa imo'ng gahum
Sila mangandoy, sila maghandum
Dinha ka ra, dinhe ra 'ko
Maangkon mo ra ang adlaw...
Platinum

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Pilipinas Ko'ng Hinigugma

Ang Yuta Ko'ng Gipoy'an
April 25, 2013

Sa imoha'ng katahum (sa Marcos era)
Niyuko ako kanimo nga nagdupa,
Ingon ug andam motagbo sa "Karon"
--Kabaghuan para sa kaugmaran!--
Balik-lantaw sa kaniadto nga panahon.
Mabulokon gayud kadto nga pangandoy
--Puno sa mga damgo ug paglaum,
Diay ang dangatan lisod hibaw-an;
Sayop ako ug wala ako magdahum
--Mga baba dagha'ng nagnganga
--Mga mata dagha'ng nangabuta
--Mga dunggan wala na'y madunggan
--Mga hulagway nila ₱iso nakamarka;
Anaa'y uban kinabuhe ang hinagiban,
Ug ang pipila nakigbisog sa kamatuoran
--Nanagbuy-od sila, wala na'y ginhawa.

Wala ko na nahisab'ti ang dagan,
Nagbansiwag na ang mga kadalanan,
Gilaktan sa mga kuno politiko
--Mga kiriwan, kubian, kawatan,
Tikasan ug lampingasan sila
--Sa baba ra taman ang plataporma.
Nasayod ug saksi ang kadaghanan,
Bisan sa pagsukwahe: ginapasagdan.
Nawad-an na ug pagsalig sa pulong
Ang mga makugihon, maalamon...
Nanaglangyaw na ang mga hanas,
Nangapanas na'ng susama nga hiyas,
Nitalaw na ang mga talahuron,
Ninghawod na ang mga badlongon.
Wala ko na mahisayri asa paingon...
Kini'ng tanan, dili ba kaha urom?

Sa mga kasikas nga nagpamalikas
--Nga nagsugnod sa kadaot ug kaalaot,
Nagpadayon pa gihapon, wala'y hunong
--Nagmando ug "Pagbantay!" honghong.
Masakpan lagi kuno: "lusot man gihapon".
Anaa'y mga nagpaniid nga nagtakuban,
Daw maglalaban, kasagaran: sungayan.
Nagkumbayot na: mga anaa'y baruganan.
Ulan-ulan ang nagtukmod sa pag-aginod
Sa nagkaunlod mo'ng nagtinga nga nasud.
Dili ra! Librohan kung ako nga batbaton.
O! Pilipinas~ kung mahimo ba lang...
Dili pa ulahi, ako'ng Yuta'ng Natawhan.
Pilipinas, pakigbisog! Pakigbatok!
Pagmata! Bangon! Bangon! Barog!
Iwara ang dili ikatumpag nga bandera.


Copyright © 2013 by Nhejzheen

Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan

                             Photograph by W.E. (my husband)

Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan

 March 4, 2013

Niabot ikaw aron mobiya;

Buot mo’ng su’ng-on kini’ng galamhan;

Kuyogan ako’ng mag-inusa-ra;

Magpanuktok ka sulod ni’ng dughan

--Daw panaad nga dili talikdan;

Sapnayon paingon ngadto’s langit;

Pandungan sarang kapanganuran;

Dad’on sa himaya sa kangitngit;

Dayon ako! -- ako nga gidalit

Gayu’ng pagbati nga wala’y sukod:

Malawom, makusog ug mainit

--Daw managtaghoy ngadto sa hangtud

--Diay sa lamat mo mabilanggo

Ang kini’ng kalag ko nga nagbakho.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

------------------

"Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan" is a sonnet written in Spenserian form.

Haram

Garay Nhejzheenian #2

Pagbati’ng Dili ug Ginadili

March 5, 2013

Magsalimuang ang espiritu;

Maturiring ang kalibog--tungod

Di’ na masayod ‘sa’y matuod--kay

Pinitik magpasulabi: ug ang

Uban lim’tan, lim’dan kinsa, kung gug-

Ma’y maghawod--‘san pa’g mahidagma

Sa kahait sa kapait, tagam

Di’ modulot, andam maninguha

Sang aso nga makumkom: daw tanan

Sa Ngalan--ibayaw, simbahon g’yud.

tungodkayanggugmagamhanang’yud



Copyright © 2013 by Nhejzheen



----------------
I did it! Pagkamalisod gayud! Sa tinuod lang, nikabat ug pipila ka mga adlaw ayha nahulma, ug namugna kini nga balak. 

Sigun na sa ako'ng gipatin-aw sa miagi: dili na kinahanglan nga ang laray o panagsumpay sa matag katapusa'ng silaba mahisab'tan, o maghulagway sa unsa man. Apan kung gusto mo'ng hagiton ang imo'ng katakus... hatagi sa pagtugot ang pagdili sa pagdumili. 

Kinsa'ng Kamot

Garay Nhejzheenian #1

Kinsa'ng Kamot
February 22, 2013

Kinsa’ng kamot kamot ko’ng nakuyog,
Kinuptan pagkup'tanay'ng matam-is,
Unsa kadto, asa ug kanus-a, 
Naglangkob gihapon sa gihapon,
Mga kagahapon nga daw puno
Sa katam-is, kapait, kaaslum,
Kansang ngabil ngabil ko’ng nahalok
Nga matud pa, "Kini, panghangtud g'yud!"
Apan tataw kaayo ang kadan-ag
Sa panagway'ng bakak sa pamakak--
Mao nga niini'ng kasingkasing
Nikisaw ang hilum nga kasakit.

yogisaponnolumlokg'yudagkaksingkit


Poet's remarks:

Ako'ng tawagon kini nga ginamaan: "Garay Nhejzheenian". Ang katukuran sa hiini nga balak kay susama sa gitawag: blank verse, nga anaa'y pulo ka mga silaba (litok) matag linya. Sa blank verse nga matang sa pamalak kay wala'y limita kung unsa ka taason ang balak, apan kasagaran naglangkob kini siya'g labi'ng diyutay mga pulo'g lima ka wala nagkapareha nga tunada nga mga linya; ug nagbaton kini ug pulo ka mga silaba matag laray--gamit ang iambic pentameter nga ritmo.  

Ang Garay Nhejzheenian kay usa ka katukuran sa balak nga anaa'y pulo ka mga silaba matag linya. Ang katapusa'ng silaba sa kada linya kay managlahi sa uban. Ug ang kinaubosan sa garay sa mao nga balak kay nahimutang ang usa ka laray panagsumpay sa tana'ng kinatapusa'ng silaba sa matag linya--daw og lahi man ug salikwaot. Ako'ng nakita nga usa kini ka pamaagi nga makapaikag ug makapa-interesa gayud, sa pagkatinuod. Kini nga laray kay dili na kinahanglan ang paghulagway o pagpasabot sa bisan unsa man. Gihimo lang kini nako nga lakang sa pag-garay sa pagtuo'ng dugang kini nga panakot sa ako'ng ginama. Paningkamotan nako, sunod puhon, ang pagkab'ot sa paghan-ay nga mahisab'tan ang mao'ng laray sa nahisgot nga panagtapo sa mga pangkatapusa'ng silaba. Tingali kana posible; malisod, apan ako'ng sulayan. Mamahimo'ng usa kini ka dako'ng hagit alang kanako.

------------------

I will call this particular format "Garay Nhejzheenian". This format is similar to blank verse poetry; every line has 10 syllables. Blank verse has no stipulation as to how long, and usually has at least 50 unrhymed lines with 10 syllables each--using iambic pentameter rhythm. To put intrigue into my composition, I made sure that each of the last syllables do not repeat, and placed all the last syllables together at the very end of the poem. I find that to be very interesting and intriguing indeed. I will make sure next time that all these ending syllables will be something that is more comprehensible. Perhaps that's possible. I will try. It will be a very tough challenge for me. 

Garay Nhejzheenian format is a 10 line poem with 10 syllables on each line using iambic pentameter. The last syllable of each line is different from all the others. And at the very bottom of the poem is a one-liner consisting of a string of all ending syllables -- weird as that may seem. It doesn't need to portray or mean anything.  

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Panaway

Panaway'ng Matinabangon vs. Panaway'ng Mangil-ad

January 28, 2013

Let some criticism sink in and let some other criticism roll off.

Ang panuki (panaway sa tag-tuki) o batikos kay anaa ra kanato kung unsa kini ka mahinungdanon, nga kung sa uban pa, kini usa ka masay'ponon. Apan, sayop sila! Kung buot hunahunaon, usa kini ka butang nga naghalad ug pagtabang--nga angay nato'ng tagdon, hangpon, dawaton, pamati-on ug hinuktokan; samok, makapatandog ug garbo, makapatuybo ug buhok o sakit man, apan angay kini nga hataga’g bili, pasidunggan, pasalamatan--ug dili yam-iran (ug labing ngil-ad sa tanan, ing'nan dayon, "Suya ka lang!"). 

Pinaagi sa panuki, nga matang sa pagtabang, kay ato’ng mapanaminan kung asa kita nagkulang tungod kay mao kini ang kinabuhe sa kamatuoran. Sa panuki kay nagtimbaya ug hingpit nga kausaban. Wala'y kapasikaran ang ato'ng pagka-anaa ug pagpuyo niini’ng kalibutana kung dili kita andam nga motul-id sa nasuhi nato’ng gilak’tan. Ayaw hikalim'ti nga ang tawo dili perpekto: masay'ponon, may apan, dili putli, dili hingpit ug salawayon nga matang nga pagkatawo. Si kinsa ba kanato nga dili mahinaway o wala'y mahinaway? Managsama ra kita'ng tanan--dili perpekto. 

Ang panuki kay mao ang ligid-tabang ngadto sa kalampusan. Pagkugi, pagpasensya, pagpailob, pagtul-id ug paglahutay lamang ang gikinahanglan taliwala sa kapakyasan ug kasay'panan. Ayaw pagka-deskorahe ug pag-wala sa paglaum. Padayon Pilipino! bisan pa'g sa pulong dabudabuhan kita pag-ayo. Kung kinaugalingon (personalan) na gani ang ipunting nga pandaot (sama sa: bati ka'g nawong, lisngag ka'g ilong, paghikog nalang! mamatay unta ka, ug uban pa), lahi na kana nga butang, mangil-ad--ug dili kana angay tumpangan. Apan kung tan-awon ‘ta sa lamdag nga bahin: anaa'y tawo nga mangil-ad apan anaa man po'y matinabangon. Pasagdahi na lamang ang mga samukan (masuyaon ug hinawayon sa pang-kinaugalingon). Balanseha na lang, igsoon! Laay baya pod kung kahapsay ra ug wala’y drama ang ato'ng atobangon; lingaw man pod kung anaa'y mga tigpamahit. Sagdi lang, sa ilaha'ng pahit sila ra man po'y mapaakan ug matanggong sa kangitngit. Sa tin-aw ug lakbit nga pagka-estorya: Ang dagan sa mangil-ad nga taras molahutay apan mahitumpawak sa pagbati'ng pagka-wala'y kalipay. 

Ang tira sa panuki kay mao ang bida, tirador, sa ato'ng pagpaningkamot nga mapaanindot ang dagan sa kinabuhe ug mapalambo ang ato'ng pagkataw'hanon--sa gama--sa lihok--sa kinatibo'k-a'ng kaugalingon. Walay kabalhinan ug kabaghuan kung pagdayeg lamang ang ato'ng hagkan. Busa, makusganon ako nga moingon: Kini mao ang tin'aw nga pagpatin'aw sa matin'aw nga tan-aw sa panaway sa tagtuki: Isalikway ang sayop nga pagsabot sa pulong "panaway" kung kagustohan mo'ng maumol ang pagka-banga ngadto sa pagka-maayo ug ang pagka-wala'y ayo ngadto sa pagka-malampuson. 

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Emotional Ride

Emotional Ride
January of 2013

When I was on my way to East Orient...

It was a cold heart-pumping Monday afternoon:
the tree stood proudly, 
leaves dark green,
some yellow-- and blown!
--dancing in the chill breeze of winter.
The air fresh yet moldy-smelling
loomed with the thought of Spring. 
When suddenly...
the cold winds changed.
What a creepy freak!
I'm wondering what he's thinking.
I'm right here behind him
with my windshield wipers
switching in the rain.
Those two red lights and
another light on the top
underneath it says,
"Come be my hand 
and I will take you to the sea of fire."
What fire?!
I was focused on him
--in his mirror.
He waved his black-covered hand.
He stared right at me.
The earth moved,
my hands shook,
sweating,
neck stiff like a board,
but to my surprise...
the door slammed! 
He turned out to be my... what?!
What a lovely day!
Oh... yes! Yes, it was.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Basurera'ng Timawa

                           Photograph by W.E. (my husband)

Basurera'ng Timawa

February 21, 2013

Taw'ga 'ko basurera'ng timawa,
Tig-pudyot sa imo'ng sinalibay;
Ikasakit ko'ng basura unya
Ako sa lingi mo nga pagsaway;
Gihimaraot 'ko'g niyam-iran
Sa kadaghanan ug kinabuhe;
Nahisama sa tawo daw sad'an,
Hin'kawan's kalooy patay/buhi.
Bisan man sa mga pagtamay nga
Lapos sa ako'ng dunggan, dughan ko,
Tandog ki'ng garbo, nahigmata nga
--Wala'y pagmahay ang nagsapupo.
         Nag-kagid-lay man ug dili humot,
         Sa katilingban di' ako sagbot.

Copyright © 2013 by Nhejzheen


"Basurera'ng Timawa" is in English sonnet format or a sonnet written in Shakespearean form.

Hangyo sa Babaye’ng Mubo’g Lupad

          Photograph by W.E. (my husband)

Hangyo sa Babaye’ng Mubo’g Lupad
Feb 17, 2013

Abi mo kay ingon ani ako,

Ingon sa palad nga sinalikway;

Sa imo’ng tan-aw gitulisok mo,

Giwad-an mo ako ug kalipay.

Ug kung dili pa lang ako kabus,

Putli unta kini: ang kalag ko;

Kung wala pa lang ako gipugos,

Dili ko ibaligya’ng dungog ko.

Kinsa ka man nga mao’y mohukom?

Hiilhan mo ba’ng kaugalingon?

Mahikurat ‘nya ka sa kahilum,

Dagway mo nagpakaaron-ingnon.

       Tindogi ako’ng gitindogan 'nya,

       Tan-awon unsa’y sangputanan 'ta.

Copyright © 2013 by Nhejzheen


"Hangyo sa Babaye'ng Mubo'g Lupad" - is in English sonnet format or a sonnet written in Shakespearean form.

Other terms for “babaye’ng mubo’g lupad” (prostitute): boring, borikat, puta, ug babaye sa  puti’ng tabil.

Ang Balak sa Magbabalak

Ang Balak sa Magbabalak

Jan. 28, 2013

Ang pag-gama ug balak dili usa ka yano lang.

Ang han-ay naglaray ug linugdang sa naagia'ng:

Matag garay niini kinuptan ug inampingan,

Matag panulbok nagtuldok mga kasinatian.

Dinhe mo mabati ang pagbati'ng lisod hisab'tan,

Dinhe mo mahikap ang hilam nga lisod buhian,

Dinhe mo matilawan unsa ang kahibulongan,

Dinhe mo makit-an daw mahikaplagan ang tanan.

Lakang, tuyok sa dagan o aginod sa orasan--

Hulagway sa luha, katawa, kagot o hupaw man,

Nigamot, niturok: ug nagbunga sa panumdoman;

Nigamot, nihoot sa kasingkasing sa tinubdan.

Sugilanon nagpukaw sa mga nahikatulog,

Sugilanon nagtulisok ug mga paghinuklog,

Sugilanon nga tawhanon ngano'ng may kamatayon,
Sugilanon nagpamatuod kita masay'ponon.

Dinhe mo mahimbisan kiskisan ang hingtungdan,

Dinhe, di' mahikalim'tan nga ikaw tawo ra man;

Managlahi'ng asoy'g tulumanon sa kinabuhe,

Managlahi'ng laraw ug nagkadaiya'ng pagbati.

Mga kaagi'ng buot buy'an sa kinailadman,

Mga pinitik buot mabutyag sa kadaghanan,

Basin diay motaroy pana sa pagkamatarong,

Basin diay makahatag pagtulon-an, dugang po'ng...

Basin diay mogitik hagikhik sa magul-anon,

Basin diay makapahimatngon sa lungsoranon.

Bisan unsa'y rason daro gayud sa kaugmaran,

Bisan pa'g lit-agan, lanitan, tinguha, totokan.

Batikos nagbalikos hapyod nga dili mosimang,

Batikos sa panghinaot gama nga gayud lamang.

Pasumbingay aron matugkad mo'ng kamatuoran,

Pasumbingay 'ron mabati tay-og's kinauyokan.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Tunok ni Rosas

Tunok ni Rosas
January 29, 2013

Bukhara kini'ng piyoos
nga natun-ogan
nga gihilantan
nga gi-uhaw
sa imo'ng ngalan.

Dad-a kanang baso nga puno sa kalayo.
Lantawa ang pangadye sa mga tabugok.
Naglingo-lingo ang mga tabasak.
Pangayo ug relo, adto-i ang luyo--
nga nag-umido remedyo sa
alboroto sa imo'ng lolo Dominggo.
Hangyo-a ang pari nga nagmata.
Singhagi siya!
Namati ba? Biya-e, pasagdi ang amaw
nga kulisaw nga nagtuyhad sa ilalom sa sako,
tinan-ugan sa bakolo.

Nagbakho ang rosas...
Natunok sa tunok...
Gitunok sa tunok...
Wala siya'y tunok...
Nagtungok lang siya.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Lapida sa Tig-suyop ug Tig-hithit

Lapida sa Tig-yupyop ug Tig-hithit

January 24, 2013

Ani-a na si Bong nga nagbuy-od.

"Agoy!" tinga n'ya's tumang kalisod.

Ginhawa kansang baga pinugos,

Nagbuga kadto’g krus nga pag-antus.

Langhap sa kaha nga dinosena;

Kulihad, bagtok, dalag nga plema.

Sugod pa n'ya sa edad nga walo,

Una'ng pabulhot sa sigarilyo.

Alangan, hain s’ya mopahulay?

“Sa kaha pod!” tubag sa nag-lamay.

Ani-a na si Bong, wa na’y kusog.

Mura siya’g trapo nga nag-umog.

Wa man unta kini siya’y tango;

Nawong n'ya daw ungo nga maligno:

Nagpangluspad iya’ng mga wa-it;

Nap’yahok, nagsiga'ng mata, hait!

Mura siya'g tukog, daw tipal-o;

Ang edad niya kawhaa’g tulo.

Karon unsa'y gahulat kaniya?

Libo-a’ng ulod nga wala’y mata!

Ani-a  na si Bong, wa na’y suyop.

Usa ra ka stick kuno i-huyop

Bahala’g sigarilyo motuok

Basta kahapsay gayud mohan-ok.

Lami kuno ang manigarilyo

Bisan ilong mura na’g trambotso.

“Traynta na kuno, ako,” nisantop,

Mao lang gihapon suyop-tayhop.

Unsa'y gidangat, ug apektado?

Baga niya nga nag-aso-aso.

Ani-a na si Bong, wa na’y hithit.

Sa druga siya gisangpit, nihirit;

Wa’y nidulot kaniya nga tambag

Bisan pa sa kalisod, nidasmag.

Dagway nga kaminghoy ay! nagloyloy;

Yupyop-pabulhot bisan pa’g pusoy.

Bata pa kadto apan kunot na,

Ug suwang pod niya niyakmo na.

“Tabangi ko?” uwahi’ng pamaghot.

Mao! kung wati na’y nagpaabot.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

nevaeH Heaven

nevaeH Heaven 
19forgotten

O Romeo~

hinigugma ko
langit ko
kalibutan ko
kalipay ko

kung nasayran mo lang
kung nabutyag ko lang
kung nahonghong ko lang
kung nakuptan mo lang

kining kamot ko 
kining dughan ko
kining palad ko 
kining lawas ko

nag-pangaliya
nag-Santa Maria
nag-Santo Niño

nag-HesuKristo

sa imong panit
sa gipangandoy 
sa kalipay
sa ako'ng kasingkasing

nga unta mohikap 
mahikap ki'ng dughan 
hikap sa kapalaran
diin hikap gidid-an

ngadto
paingon 
diretso
sa

naghigwa-os nga hypothalamus
kini naghangus 
para ikaw ma-gakus
bugkos niini'ng ako'ng panguros.

O lisod iginhiwa
kung tanlag ang nag-gwardya.
Antuson ko na lamang
--unta mo nahisabtan.
Sa imo'ng mga mata 
wala 'ko gayud na-ila
kung kinsa ka...
sa imo'ng mga ngabil
wala 'ko nahagki 
kung asa ka...
apan nabati ko kato'ng
imo'ng walang kamot
nga nagpahulay sa ako'ng paa,
saghid dap-ig gamay
ubos sa ako'ng hita.

O Romeo! 
Dad-a nalang kining lawas
--apan ibilin kini'ng kalag.
Pusta ug igaid sa baroto,
lawig ngadto sa dunggoanan sa mga patay.
Bugtong paagi lamang kini 
nga mahilayo
ako kanimo 
sa hangtud 
nga pagpahulay.
Dad-a. Palihug lang.

Requiescat an pace

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Hilo

                       Photo by Ethan E. (my son)

Hilo
Jan. 12, 2013

Hala, ikaw diay na?! Ija ra!
Ngano nga ani-a naman pod ka?
Nanimaho'ng init sa adlaw, 'kaw;
Kangil-ad mo labing nagpanglisngaw.
Dugay man gud ka's bungtod umahan.
Nagbugwal ka's bagtokong daruhan?
Diin asa man nimo gitugsaw?
Lawgaw kanang imo nga panghupaw.
Didto na pod kang dulce Maria?

Unsa ba?! Nagbansiwag na sad ka!
Unsa naman pod imo'ng gibitbit?
Mao na sad kalipay nga pait?
Pahuwas o botelya's kalooy?
Kay kung mao naman pod 'na...
Hala, ikaligo nalang! Puslan man!
Aron kasingkasing mo malumsan.
Hay... mag-unsa naman lamang kaha?
Kung kinabuhe mo nagtangag wa,
Kalig-on sa kahuyang... dugang pa!
Lungon ra'y modayong kanimo sa
Kahangturan.
     
                   Lagi, imo'ng dughan!
Nga'ong balikan na pod ang hinungdan?
Ipalabay nalang ang nanglabay;
Forgive and forget kay kini budlay.
Ilubong na lang, pangita'g lain!
Kay sa ako'ng kabahin, mahalin
Pa oy! Hamis pa man imo'ng tapay.
Daghan pa nimo nga mosambilay.
Mokabyon g'yud kung bulsa mo bos-uk.
Di' magpuyo nga susama'g ok-ok.
Mga bukton mo dagko kaayo.
Gamita! para g'yud mapuslan mo.

Dia na pod imo'ng mga anak!
Patya nalang! Nagkundinar-hilak
Sa imoha'ng kalag. Nagpalit-ag
Man gud ka sa imoha'ng kasilag.
Unsa man bi, padayon, Kokoy ko?
Dia ko'y pistola'ng di' mobuto.

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Poet's remarks:
"Ija ra" is the same as - "iyaha ra"! Though most people say - 'ja ra! "Ija ra" is a Boholano slang. It's a phrase that expresses disgust and/or disapproval. It's like saying: Ew! or I don't want to be in your shoes! or You're disgusting!

I used to hear this phrase when I was little. I have not heard it for years and believe it has disappeared from Visayan. Hopefully, using this phrase in my work will bring it back to life. I know "ija ra" is not a nice thing to say but I rather miss it. I might hear this phrase again from somebody. We'll see!