Kalayo sa Pamolitika sa Pilipinas

Dilaab sa Yawa'ng Amahan sa Nagduka'ng Lungsoranon
Ginama: Enero 28, 2013

Bangon!
Pamolitika sa Pilipinas kay pastilan~
Dagha'ng baga'g nawong!
Ingon kini'g urom nga wala'y hunong!
"Maayo pa'g maglana ug putot!"
sugyot sa hinigugma ko'ng buktot.
Hulat 'sa... taym pa... taym 'sa…
gusto 'ko mo-saludo, una—
ipahiluna ko kini'ng tuo'ng tudlo
(dili ko igsapayan sa wala ba o tuo);
tuplok-dala-kiyo ubos niini'ng mata;
maniid ko una anaa ba'y makadipara;
kahigon ko'ng makapuling nga mani-obra,
kay unya'g sa dili madugay ako mabuta.
Ipadangat ko ang matam-is nga pikat,
kuyog ang nagpangokoy nako'ng siplat;
ipahiyom ko kini'ng mahait nga simag;
susihon ko ang nagpangamay nga kidhat
—pamupho sa bulsa sa purol o sayal nga buslot
—naghulat andam sa nagkatol nila'ng kamot.
Puwera lang sa maayo nga nihit na kaayo.
"Caramba!" kadumdom 'ko ni papa.
Matud pa niya...
una: "Ampingi ang putli nimo'ng kalag
bisan pa'g mag-aginod sa kalisod;
bobo-an man ug asido imo'ng utok,
did-i ang pagbuling sa imo'ng dungog."
ikaduha: "Dili gayud magpakaaron-ingnon,
kay sa kaulahi-an... ikaw unya mapagtong."
ikatulo: "Dili mogasto kung wala'y ikabuga,
baba mao'y unaha dili ang hitsura;
pagpang-waldas nga dili imo,
makulban ka unya ug kaldero."
—mao kana'y badlis nga gisubay niya.
Kay kung buhi pa...
ipadagan ko siya'ng amahan sa lungsod
tungod kay siya niini'ng mga mata
—ang tinuod nga maalagaro'ng makagagahum,
—ang niludhan, tinud-anay nga sulugoon,
—ang haligi sa panimalay,
—ang atop nga mopandong,
—ang higala sa hilak ug katawa,
—ang sumbanan sa kaayo,
—ang sumpay sa kalipay,
—ug ang hari sa kalig-on ug kalinaw.
Sulod sa iya'ng hari-ano'ng pahiluna,
moduko ka sa kalmado'ng pagdumala;
mo-igking ka sa mahilumo'ng pangasaba;
makapanaad ka kaniya nga dili na mo-usab.
Kana kung hingpit nga nagmasayponon ka,
moluhod, mohangad ka nga magdupa.
Saksi ug suweto ang amo'ng altar niana,
ug ang dungaw sa candilabra sa tunga-tunga.
Naghipos kadto ug mga pagmando—
kamanduan nga nag-iwag sa dalan padayo'ng nagsugo.
Usa siya ka maalamon nga puti'ng karnero
—si Papa, mao, mao kadto siya.

Gidumdom ko pa...
"Han-ay ang plastada kung maayo'ng pag-alima;
pagpangga nga matarong mao'y mohulma sa kaugmaon."
Hamugaway unta ang lungsod karon.
Di' sama ni'ng panahona sapi na'y Makagagahum.
Kung magwali na gani ang limbongan,
unya modunol na gani siya sa bino ug pan,
moluhod ug mangalawat insigida ang amaw;
bahala'g matulilik sa kaulaw,
hala sa gihapon pabaga sa nawong!
—bisan tanlag nagmadili-on.
(Maayo ba gayud ipagpakog sa mga kwanggol!)
Tan-awa ang lungsod karon,
daw barong nga bulingon—
gi-utaw, 

gipahumotan la'g perfume—
diay bulingiton, mansahon, busloton, ug sarang ka-baho!
Hala pabongga!
Buraska!
Gasto'g dagko ilabi na sa Pista!
Mga pasundayag nga makapaunlod,
galastuhon sa wala'y nada dugang pod.
Sa ako'ng pamati kini'ng tanan pagpanghambog.
O ba kaha kini pamarayeg lang,
pagtabon—
agi'g bugti sa hiwi ug wala'y nada nga pangagamhanan.
Pagdumala nga wala'y paghunahuna gani sa kalsada,
suba, tubig, kahoy, hangin, bukid... sa tawo pa ba kaha?
Hinuon, bulahan kung ikaw pasahero,
libre plete, pagkaon, lakwatsa, bakasyon… 

sa Yawa nga pagmaneho.
Pangsunogon pa gani abot sa lungsod,
ilabi na bililho'ng adlaw na ang isaulog.
Ang mga lumulupyo intawon... hala biba!
luyo sa mga pabuto naagipo ang kuwarta
—diin ngadto unta kadto paingon kanila.
Maayo lang kung anaa pa'y poste nga nagsiga.
Gamita na lang imo'ng mata nga naglurat, 'do!
ug tiyan nga naghaw-ang sa kalisod, 'day!
Dagha'ng nasapi-an sa politika,
gipangawkaw dili lang kuwarta.
Anaa'y usa nga ako'ng suod nga higala,
mokaratil gayud aron na pod makalingkod,
aron sa paglingkod ototan lang ka niya.
Sunog! Sunog! Sunog.................................…!
Bisan halata gayud, mga tawo pasagad lang pod.
Maayo pa ang iro kay mohambat, mopaak g'yud.
Ulan! Ulan! Ulan...........................……………..!
Hala dawata ang itunol! Bukha ang kamot! Bukha!
Panilngon ra 'na kung ang Yawa na pod hawod.
Lantawa ang palibot, tilawi ug simhota!
Diin asa kaha nipaingon ang kuwarta?
Dili ka ba makapangutana?
Tubig pod nga ilimnonon hasta'ng hugawa,
nagsagol ang hugaw sa tawo ug uban pa.

Wa' na gani tubod, ug banga namalhan na;

tubig nga galamiton kay hasta'ng nihita.
Gamay'ng problema dili gani magahinan,
unsa pa kaha kung sewage system na'y hisgutan.
Mga bantay sa kalinaw ug katarong daw~
mao pa gani mag-una!
Mga sulugoon sa lungsod pod nagpauraray lang,
late pa gani, mag-texting, Facebooking, uban sexting pa g'yud.
Birada! Crispy pata!
Nilihukan nila hasta'ng hinaya.
Wala hunahunaa kita ang nagsuweldo ba.
Hala tabi, tabi g'yud! mga atimanonon nagtapun-og.
Kargado la'g "unya na", si nanay intawon balik-balik pa,
pangilkilan pa g'yud aron pag-process kuno dali ra.
Dili pa kana mao,
daghan pa'y anomaliya.
Kung unsa'y punoan lagi—mao po'y bunga!
Diyos mi yo purísimo! Ali-luy-a!
Mga utokan ug hanas nga nag-apply—dili kasulod,
kay lagi dili parente ug dili suod.
Palakasay system bisan pa'g bugok!
—nagpanggimok sa mga suok sa nagtinga nato'ng nasud.
Unya, dugang pa ang dagat nagkamang ang kadaot,
bukid gi/na-boak nagapadayon ang pagka-parot,
hangin nagdala'g sakit sa tibook palibot,
tubig sa bukid naghulat, nagpondo aron mobulhot.
Kanta 'ko ha?
"Killing me softly with this song..."
Anaa pa'y kalsada lubak-lubak,
nagpangliki pa gani sa mga tindak ug hilak.
Pagbakya na lang, 'day! 'do!
madakin-as unya ka sa batoon asa ka padulong.
Pagbantay! sa ngadto mopaingon unya ka,
motugpa sa labing halawom nga libaong ba,
libaong nga may lungon nga nag-ong-ong ka.
Sagdi lang, mahibal-an ko ra ang tinuod;
human sa termino mao'y ako'ng gipaabot.
Dinha ko na makita ang kay-ag sa katag,
tagingting sa limbonganon nga pagka-baklag. 

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Pilipinas Ko'ng Hinigugma

Ang Yuta Ko'ng Gipoy'an
April 25, 2013

Sa imoha'ng katahum (sa Marcos era)
Niyuko ako kanimo nga nagdupa,
Ingon ug andam motagbo sa "Karon"
--Kabaghuan para sa kaugmaran!--
Balik-lantaw sa kaniadto nga panahon.
Mabulokon gayud kadto nga pangandoy
--Puno sa mga damgo ug paglaum,
Diay ang dangatan lisod hibaw-an;
Sayop ako ug wala ako magdahum
--Mga baba dagha'ng nagnganga
--Mga mata dagha'ng nangabuta
--Mga dunggan wala na'y madunggan
--Mga hulagway nila ₱iso nakamarka;
Anaa'y uban kinabuhe ang hinagiban,
Ug ang pipila nakigbisog sa kamatuoran
--Nanagbuy-od sila, wala na'y ginhawa.

Wala ko na nahisab'ti ang dagan,
Nagbansiwag na ang mga kadalanan,
Gilaktan sa mga kuno politiko
--Mga kiriwan, kubian, kawatan,
Tikasan ug lampingasan sila
--Sa baba ra taman ang plataporma.
Nasayod ug saksi ang kadaghanan,
Bisan sa pagsukwahe: ginapasagdan.
Nawad-an na ug pagsalig sa pulong
Ang mga makugihon, maalamon...
Nanaglangyaw na ang mga hanas,
Nangapanas na'ng susama nga hiyas,
Nitalaw na ang mga talahuron,
Ninghawod na ang mga badlongon.
Wala ko na mahisayri asa paingon...
Kini'ng tanan, dili ba kaha urom?

Sa mga kasikas nga nagpamalikas
--Nga nagsugnod sa kadaot ug kaalaot,
Nagpadayon pa gihapon, wala'y hunong
--Nagmando ug "Pagbantay!" honghong.
Masakpan lagi kuno: "lusot man gihapon".
Anaa'y mga nagpaniid nga nagtakuban,
Daw maglalaban, kasagaran: sungayan.
Nagkumbayot na: mga anaa'y baruganan.
Ulan-ulan ang nagtukmod sa pag-aginod
Sa nagkaunlod mo'ng nagtinga nga nasud.
Dili ra! Librohan kung ako nga batbaton.
O! Pilipinas~ kung mahimo ba lang...
Dili pa ulahi, ako'ng Yuta'ng Natawhan.
Pilipinas, pakigbisog! Pakigbatok!
Pagmata! Bangon! Bangon! Barog!
Iwara ang dili ikatumpag nga bandera.


Copyright © 2013 by Nhejzheen

Pinagmasdan Ko si Iking

Pinagmasdan Ko si Iking

August 21, 2012

Saan kaya ang punta?
Ano kaya ang sadya?

Mukha niya’y kaka-iba:

Malalim ang paningin;
Tumingala 'lagi sa langit;

Naglalakad ng pa-atras,

Paikot-ikot sa kanto,

Para ba siya'ng nalilito.

Hindi kaya siya'y baliw?- 

Umiiyak at tumatawa;

Kinakausap ang hangin,

Hindi naman pinapansin.

Awiting kay dati inaawit

Na wala namang lirikong
Mabanggit o kaya melodiya

Na masutsot - kahit saglit.

Hanggang ngayon...

Pinagmasdan ko si Iking.



Copyright © 2012 by Nhejzheen