Wednesday, October 9, 2024

Pagpanglugos nga Ako’ng Nahiaguman sa Bata Pa / My Childhood Sexual Abuse Experience (English Translation Below)

Tinapigan ko kini nga sekreto sa kinabuhe. Pinaagi niini unta ma-salbar ko ang pipila. Hinaut nga dili pa ulahi kini’ng ako’ng gihimo karon sa pagsugpo sa dili maihap nga pagpanglugos/pahimulos nga panghitabo. Ang sekswal nga pang-abuso kay nanaghan kung subayon lang ang panaghap niadto. Kini nga krimen kay nanagkaylap ilabina sa karon nga panahon. Basi sa nahitabo kanako, anaa’y naanda’ng pagtuo diin sayran na sa wala’y pagduhaduha kung kinsa man ang tinubdan nga saypan. Kini naka-direkta kung dili sa lalake o sa ako-a. Ato ra ni’ng balikan ug hisgutan. Oo, ani-a ako sa inyo’ng panan-aw nga hilabihan ka malipayon, kontento ug napalibutan sa unsa man ako’ng gusto. Anaa kini katinuoran. Oo, nagpuyo ako sulod sa pinangandoy nga kinabuhe. Apan niini’ng kinailadman anaa’y nagtukub ug naghatag ug kadaot sa ako’ng salabutan. Dili lang panghunahuna ang apektado, kung dili sa ako po’ng pagka ako. Nagtuo man ako napapas na kini nga alaot sa kaniadto. Sa ako’ng nahiaguman, ako na’ng naduslak-bitas-ug-kunis-kunis ang unlan sa tinagidyot. Panas na ang nahitabo. Napasaylo ko na ang nanglugos. Apan bag-ohay lang, kini’y balik-nahigmata. Siguro katuyoan ko nga hisgutan kini nga butang kabahin sa ako’ng naagian sa gamay pa. Mahimo’ng instrumento ako sa pipila, ug pagka-laglag ako sa uban diin ila’ng mahiaguman. Diay, kung mao! 

Siguro mobati kamo’g kalooy kanako. Palihug ayaw! Wala ako nagkinahanglan sa inyoha’ng kalooy. Malipayon kung asa man ako nahimutang karon sa tinuod lang. Siguro anaa’y rason ngano nga nagpakita ug nanumbalik ang naagian. Pinili siguro ako sa kalibutan nga mao’y mobutyag tungod kay usa ako sa pipila nga anaa’y igo’ng katakos sa kaisog nga mopaambit sa katinuoran ug usab mohatag sa kinabuhe’ng makahuloganon. Pinaagi kanako, ako nga matabangan ang uban ug mapanalipdan sa posible’ng pagpanglugos nga nagpaabot sa unahan. Siguro kini’ng ako’ng gipaambit makapahikurat sa ako’ng mga higala, kaparentehan ug kaila. Ayaw’g kabalaka kanako. Dugay ko na kini’ng gipangandoy nga mabutyag sa kadaghanan. Karon kay mao ang adlaw. Pinaagi niini nga katinuoran, mahatagan ako sa higayon diin hingpit nga maulian ang ako’ng lawasnon, kalag ug espiritu sa pagka-ayo, ug makalingkawas sa ginapos nga talikala (kadena) sa kaniadto. Mahimo’ng bug’os na pod ako tungod niini nga sinugo, tumong ug tawag sa kinabuhe. Hinaut nga ang kalibutan motabang sa mga nalugmok sa kasakit ug mahigmata – ug mopaambit sa katinuoran aron ang uban magiyahan ug mapanalipdan. Ug unta motug’an ug mokumpisal kadto’ng namiktima sa ila’ng nabuhat ug moatobang sa hustisya, ug sa nahitabo maka-amgo kini sila. 

Mao kini ako’ng kaagi. Gi-molestiya ako sa bata pa. Pero dili ako makahatag sa insakto kung pila ako’ng pangidaron, siguro 7 katuig o ubos niana nga panuigon – diin tuyo ko’ng mahikalimot. Hangtud karon, wala pa gihapon nako mahinumdoman kung unsa’y ako’ng pangidaron sa panahon nga kadto nahitabo. Anaa ako adto sa balay sa ako’ng kadula. Dili ko na hisgutan kung kinsa ako’ng kuyog o kauban. Dili ako gusto nga ipang-himaraot o basolon sa nahitabo kung kinsa kadto. Nahitabo na kung unsa ma’y nahitabo. Panghitabo lamang kini nga wala damha taliwala kanako ug sa mapahimuslano’ng bata. Kini nga bata'ng lalake nga ako’ng kadula kay higala sa pamilya nga ka-edad ko ra pod. Anaa siya’y mga igsoon nga bata’ng lalake ug usa ka babae. Dili ako tigpangutikuti sa kinabuhe sa uban kon dili ako ra. Mao’ng wala ko nahisayran kung pila gayud ka miyembro sa ila’ng pamilya. Pero kini nga insidente nahitabo sa ila’ng pamilya’ng katulganan. Sama sa kadaghanan sa mga bata, nagdula ra gud kami. Hilabihan namo ka-lingaw. Apan nipaingon kini sa wala’y nada. Sa kalit lang, gi-lukong ug gikuptan ako niya sa iyaha’ng makusgano’ng kamot samtang giabibahan ug gidasig kini siya nga mopahimulos kanako sa wala’y kalutsan nga pamaagi. Napalibutan ako, ug anaa siya ibabaw kanako. Gibati ko nga susama sa usa ka gamay’ng ilaga nga dili makaiyagak bisan sa pinaka digyot nga siyaok. Gibati ko ang kapildihan. Gipaningkamutan ko nga makig-tigi sa pagpakgang. Bisan sa ako’ng pagka-inosente, ako’ng nabatian nga salawayon ang gihimo niya kanako nga wala’y pag-amgo niini sa sangputanan. Ako’ng pagka-inosente! Tungod kaniya giwad-an ako sa ako’ng kinabuhe. Gipaningkamutan ko nga mahikalimot sa nahitabo. Gikalibgan ko. Gi-baba ko kini hangtud sa nag-high school ako. Anaa siya’y pagpangahas nga niduol kanako – ug nihisgot nga nagkubit sa mapasigarbuhon ug mapalabilabihon – diin nangutana pa siya kabahin sa nahitabo taliwala namo’ng duha sa bata pa. Gitubag ko siya diin mura’g nakakita ako’g multo. Gibati ko ang panagbulag sa ako’ng lawas ug kalag. Na-kompirma ang ako’ng panaghap nga siya gayud diay kadto ang naghimo. Nipahiyom ako ug nagpaka-aron-ingnon. Ako siya’ng gipangutana, “Ngano diay? Unsa diay nahitabo sa bata pa ‘ta?” Ako siya’ng gihatagan sa tan-aw nga ingna-pa-ko-ug-unsa. Nipahiyom siya kanako ug wala na nisumpay bisan usa man lang ka pulong. Nilingiw siya ug nibiya human pipila ka minuto. Namatikdan siguro niya nga anaa’y nagpaluyo kanako nga wala niya damha. Nakita niya ang ako’ng pagka-demonyo nga mas kusgan pa nga nagbarog atobangan niya. Gipaningkamutan ko nga mo-atras. Nabati ‘ko sa kinailadman ang yawan’on – ang tinuod nga pagka-demonyo. Nahinumdoman ko alas sayis na kadto sa kagabhion. Dagha’y mga tawo nga nagpalibot. Naka-totok ako’ng panan-aw kaniya nga wala’y pagpamilok samtang nagkamulo’g tuyok ako’ng otok sa makusganon ug mapuntingon. Tuyo ko siya’ng pasakitan sa dinautan. Wala ko nahisayri kung unsa’y sangputanan kung siya ug ako ra ang anaa adto’ng panahona. Nabati ko ang adrenalin niulbo nga nagkatay gikan sa pinakailadman. Wala ko hibaw-i ang gigikanan diin nagsumikad ang pag-umido nga dili masabot. Wala’y lain kon dili siya ra ang ako’ng tinguha ato’ng gabhiona. Mapasalamaton ‘ko nga wala’y dauta’ng nahitabo. Sa pagkutlo sa hataas nga sugilanon, ako na siya’ng napasaylo, ug ako na po’ng napasaylo ako sa wala’y igong katakos nga mapanalipdan kini'ng kaugalingon. 

Wala na ko’y gikahadlokan sa bisan-kinsa. Gusto ko nga hisgutan kinsa siya ug laglagon pabalit-ad. Wala ako’y paki. Apan nahitabo man kini sa bata pa ‘mi. Wala siya’y pagka-sayod sa iyaha’ng gibuhat niadto. Dugang pa niana, unsa man po’y kaayuhan nga madalit niini kanako? Inosente siya susama kanako. Biktima siya sa kaubanho’ng pagtukmod. Kung ako adunay basulon, kini ang iyaha’ng kina-magulanga’ng igsoon. Bisan pa niana, wala ako’y kasayuran sa pangidaron sa managsuon. Pero sayod ‘ko nga mas dako pa sila kaniya, siguro 8 paingon 11 anyos. Mga batan-on pa! Bisan pa, dili pa igo ang pangidaron diin nahisayran kung unsa ang sakto o sayop. Ang mga ginikanan tingali niya mao'y mabasol? Kinsa ba’y nasayod! Iyaha’ng mga ginikanan kay anaa’y mga anak nga dili kontrolado, wala’y disiplina. Ang ako’ng mga ginikanan tingali pod ang mabasol? Na-tudloan unta ako kabahin sa pang-depensa’ng pang-kaugalingon. Gitun-an unta ako nila sa pag-siyagit ug kinakusgan kung mahitabo man ang sa ingon. Nahimo unta nga ila ako’ng nasultihan sa pagpadayag nga wala’y tago kung anaa man ugaling tawo nagpasipala kanako aron dili kini buhaton pa ug usab ug sa uban. Ang namiktima kanako posible’ng nakalapas sa uban o nanglugos na pod tungod sa ako’ng ka-wala’y aksyon. Niana, dili nako mapasaylo ako’ng kaugalingon. Mao kana ang ako’ng gikahadlokan. Hinaut nga dili pa ulahi ang tanan. Ginatudloan unta ako sa ako’ng ginikanan nga wala’y laing makahikap sa ako’ng pribado’ng parte kon dili ako lang. Siyagit kung mahitabo. Mao’ng hatagi’g dako’ng pagtagad ang mga anak! Susiha kung kinsa'y kauban ug asa namaingon. Bisan imo’ng kaugalingo’ng pamilya o parente makahimo pa gani sa pagpanghilabot o pagpasipala sa ilang kaugalingo’ng kadugo. Pasalamat ang namiktima nako ug iyaha’ng mga igsoon nga nahitabo kini sa panahon sa kaniadto, ug lumulupyo ra sa ato’ng nasud. Kung anaa pa lang sila sa US o uba’ng mauswago’ng nasud, prisohan sila tanggong para sa pagtul-id nga aksyon diin naka-depende sa kadak’on sa krimen nga ila’ng nahimo. Maayo gani kay nahitabo kini sa bata pa ‘ko. Kung insakto pa lang siya sa pangidaron, diin hibaw’an kung unsa’y insakto o dili, dili ako mohunong sa usa o sa lai’ng pamaagi, buhaton ko ang tanan hangtud nga makab’ot ko ang gipangandoy ko’ng hustisya. Oo, bata pa ‘ko sa diha’ng nahitabo kini. Pero hilabihan kini naka-apekto sa ako’ng mentalidad ug emosyonal nga bahin. Karon ang pangutana kinsa ang tinuod nga mabasol? Ang tubag kay ma-determinar lang kini sa usa ka eksperto sa pang-balaod nga nagkupot sa kinaiyahan sa mga menor de edad. Kana kung nausab na ang ato’ng balaodnon sa Pilipinas. Nanghinaut ko nga miuswag na ang ato’ng sistema sa hudisyal. Karon nga nahibal-an ug nabasa na nimo kini nga sinulat, buhata ang angay buhaton kung ikaw o bisan-kinsa nga biktima sa sekswal nga krimen o pang-abuso. Kung adunay nahitabo kanimo, imo’ng anak, paryente, higala o usa ka tawo nga imo’ng kaila, ang imo’ng pagka-wala’y aksyon mahimo’ng hinungdanan sa kayugot ug pagka-masalaypon sa nahabilin nimo’ng kinabuhe. Ipahibalo kini. Ang kaamguhan mao ang yawe. Kung anaa’y kaila ka nga nabiktima o nang-biktima sa uban, palihug pahibalo-a ang mga awtoridad sa dali nga panahon bisan kung sila mga sakop sa imo mismo’ng pamilya, suod nga parente ba o higala. Dili mo gusto nga magpadayon kini’ng sekswal nga krimen, diin anaa na po’y posible'ng lain nga mapasipad-an. Importante kaayo nga tudloan nimo imo’ng bata’ng anak kung kinsa ra ang makahikap sa ila’ng pribado’ng parte, ug hatagan sa kahibalo sa pang-depensa sa kaugalingon inkaso’g gikinahanglan. Hinaot nakasabot ka sa tanan nako’ng gisulat nganhi ug napa-abot nako ang ako’ng gusto’ng gipa-abot kanimo. Sa mga nabiktima, ipabati ang inyoha’ng lanog nga tingog. Ang kamatuoran kay mao’y magpahigawas kanimo. 

Sa kanunay magminaayo kita sa bisan kinsa bisan pa man kinsa ug unsa sila tungod kay wala ‘ta masayod sa ila’ng gisagubang sa kinabuhe. Anaa po’y kadto’ng nagbaton ug porta o nagsul-ob sa nawong sa pagka-malipayon apan sa kinailadman naghagawhaw ang kamingaw ug inhustisya. Palihug ayaw kalimti, dili lang mga babae ang biktima, anaa po’y mga lalake nga nahiagum sa sekswal nga pag-molestiya. Ang mga tig-molestiya kay tinuod nga mga yawa. Sila ang tigtukob sa inyo’ng mga lawas ug kalag. Ang mga yawa kay tinuod nga mga tawo ug dili hinimohimo. Mahimo sila’ng higala, parente o ka-pamilya. Mga ginikanan, himo-a ang pagka-mabinantayon! 

Bisan pa man tuod sa nahitabo, malipayon ug mapasalamaton gihapon ako sa nindot nako nga kinabuhi nga ako'ng nabatonan. Apan alang kanako, kini nga misyon nagmalampuson! 

Puwede ipaambit sa uban kung gusto mo. Pinaagi niana tingali makatabang 'ta sa nanginahanglan. 

 ================================= 
 My Childhood Sexual Abuse Experience 

 I’ve kept this as my life’s hidden secret. With this I may save a few. I hope I’m not too late to prevent a myriad of unwanted sexual occurrences. Sexual abuse is more common than previously thought. Sexual crimes are becoming prevalent especially in today’s society. There’s a preconceived notion that when my sexual abuse took place, it’s unquestionably that it was someone’s fault. It’s typically directed towards either the boy or me. But we’ll get back to that later on. Here I am, appearing to be very happy, fully content and surrounded with everything I ever wanted in life. There’s truth to that. Yes, I’m livin’ the dream! There’s no question about it. But, there’s one thing deep inside that is eating me, literally, and ruining my psyche. It does not only affect me mentally, but my whole being. I thought that unfortunate incident was a thing of the past. I had stabbed, ripped and obliterated a pillow to bits because of it. That unfortunate event has been gone for years and the assailant was forgiven many years passed. But recently the past got reawakened. I guess I’m destined to talk about what happened in my early life. I may be an instrument to some, but detriment to others. So be it! 

 You might feel sorry for me. Please do not. I do not need your pity. I am truly very happy where I’m at. There might be a reason why that whole incident reappeared. The universe may have chosen me to talk about this matter because I’m one of the few who’s brave enough to share life’s truth and provide life’s meaning. Through me, I will be able to help others and may prevent more sexual abuse from happening. This might come as a shock to many people I know. Don’t worry about me. I’ve been wanting to share this my whole life. Today is the day. With this truth, it will allow my body, spirit and soul to fully heal and be freed from the shackles of the past completely. I will be whole again because of this mission and true calling. May the universe help the broken ones be awakened and share their truths so others will be guided. And, may those who have hurt someone confess their crimes and face judgment and learn from it. 

Here is my story. When I was young, I was sexually molested. But I can’t tell you exactly how old I was, maybe 7 or younger – which I’ve been trying to forget. To this day, I still don’t know how old I really was when it occurred. I was in somebody’s house for a playdate. I won’t mention where or who I was with. I don’t want anyone to get harmed or blamed for what happened. What happened, happened. It was merely circumstantial between me and this boy. This boy I was playing with was a family friend. He was about my age. He had male siblings and a sister. I don’t keep track of anyone’s life but my own. So, I’m not really certain of their members of the family. But this incident occurred in their family’s bedroom. Like most kids, we were just playing. We were having so much fun. But then things went south. All of a sudden, I was pinned down by him with his strong hands while his brothers cheered and encouraged him to assault me in the most helpless way. I was surrounded, and he was on top of me. I felt like I was a little mouse that could not squeak even just a little. I felt defeated. I was nearly overcome by fear. I tried to fight back. As innocent as I was, I felt there was something wrong with what he was doing. He had fulfilled what he was trying to accomplish without realizing what he did. My innocence! Because of him my life was taken away from me. I tried to forget what happened. I was baffled. But I carried it until I was in high school. He had the audacity to come and speak to me with a hint of extreme pride or maybe arrogance, and then asked me about what happened between us back when we were little. I replied as if I’ve seen a ghost. I felt like my body dissociated. My speculation was confirmed that it was truly him who did it. I smiled at him and pretended. I asked him, “Why? What happened back then?” I had that please-elaborate look. He smiled back and did not utter a word, not a single word. He looked away and walked away after a few minutes. He could probably sense something was coming. He must have seen something in me that he didn’t expect. He was seeing a real devil much stronger than him standing right in front of him. I tried to back away. I felt this demon deep within me – a true demon. I remember it was about 6 o’ clock in the evening. There were people around. I had my eyes fixated on him without blinking while my brain was processing so rapidly and intently. I wanted to hurt him so bad. I don’t know what could have happened if it was just me and him. I had this adrenalin rush that radiated from my inner being. It was an unidentified source intrinsically building up which I could not explain. He was my target – my only main focus that evening. Thankfully, nothing bad happened. To make a long story short, he has been forgiven, and I also have forgiven myself for not being strong enough to fight back. 

I am no longer afraid of anyone. I would love to mention his name here and destroy him inside out. I couldn’t care less. But this happened when we were children. He didn’t know what he was doing back then. Furthermore, what benefit would it provide me? He was as innocent as I was. He was a victim of social pressure. If I have to blame someone it would be his oldest brother. Even then, I had no idea how old his siblings were. But I know they were bigger than him, maybe 8 to 11 years old. Juveniles! Yeah… Still, they’re not old enough to know what’s right or wrong. Parents maybe to blame? Who knows! His parents had children who were out of control, undisciplined. My parents maybe to blame? My parents could have educated me regarding self-defense. They could have taught me to scream very loudly when something like that happens. They could have told me to tell them openly when being hurt by someone so that whoever did it will never do it again or to anyone. The assailant may have violated others because of my inaction. With that I cannot forgive myself. That’s what I’ve been afraid of. I hope it’s not too late. My parents could have taught me no one could touch my private parts but me. That’s why pay attention to your children! Even your own family or relatives are capable of harming their own bloodline. Luckily the assailant and his siblings were residents in the Philippines. If they were in the US, they will be detained for corrective action depending on the magnitude of the crime they have committed. Good thing it happened back when I was little. If he was old enough and knew right from wrong, I will not stop one way or another and by hook or by crook I will do everything until I find justice. Yes, I was still a youngster when it happened but the effect that I have mentally and emotionally are enormous. Now the question is who is truly to blame? The answer is this can only be determined by an expert in the laws governing the behavior of the juveniles. That is if our Philippine law has changed. I hope our judicial system has improved. Now that you are aware and have read this posting, do something if you or anyone has been a victim of sexual crime or abuse. If something happened to you, your children, close relatives or someone you know, your inaction can be cause for resentment and guilt for the rest of your life. Let it be known. Awareness is the key. If you know someone who had been victimized or victimized others, please let the authorities know ASAP even if they are your family members or close relatives. You don’t want this sexual crime to continue and have others be violated. Very importantly, teach your children about who can touch their private parts and give them good education regarding self-defense. I hope you understood everything I have written. To those who have been victimized, let your voices be heard. The truth shall set you free. 

Always be kind to everyone regardless of who and what they are because you don’t know what they are dealing with in life. There are also those who may put on a façade of happiness but deep inside dwells loneliness and injustice. Please let’s not forget, these victims are not just girls, there are boys too who are sexually molested. Molesters are the real devils. They will devour your bodies and souls. Devils are humans not a made up one. They can be a friend, relative or family member. Parents be very vigilant! 

Despite what happened, I’m so happy and grateful for the beautiful life I have. But as for me, mission accomplished! You can share this with others if you want. We might be able to help someone.

Agni sa Kinailadman

Sunday, February 16, 2014

Hisgot, Pahimangno ug Pasumbingay: Mga Bulawano'ng Pulong


Tuploka kini aron tin-aw, ug imo gayud nga mabasa.


Ang imo'ng ugma puhon kay wala nagabasi sa imo'ng kahimtang karon; anaa ra kana kanimo kung gi-unsa nimo pag-ugmad ang kagahapon. ~ Nhejzheen

Paningkamutan ta'ng pagahimoon ang dili batasan ang pag-binotbot, pamataka ug pagkatag sa wala'y nada nga pinodyot; hibaw-i baya nga anaa'y mga bata nga sa kanato kanunay nagsunod sa mga tunob. ~ Nhejzheen

Ayaw pag-depende sa unsa ma'y hunahuna sa lai'ng tawo; ang isilsil mao kung unsa'y resonable ug maayo. ~ Nhejzheen

Hibaw-i usa ang matuod, una kita magtamudmod. ~ Nhejzheen


I live like I know no one, but I love like no one else. ~ Nhejzheen


Hisgot: 


~Like I said, kuwarta ra'y nagpaluyo. Daghan na kaayo'y false prophets karon, tungod kay easy money gud. Pareha ra gud sa uba'ng mga politiko, binotbotan lang ka, milyonaryo sila! Short and simple. End of story.

~Dili na kaayo hanas mag-Binisaya ang uba'ng Bisaya. Maayo na kaayo sila mag-Ininsik; magkapandol na ko'g sabot sa ilaha'ng gipangyawit.

~Kung ako'y agalon nga nanginahanglan ug trabahante o suloguon, ang pili-on ko gayud ang utokan, kugihan, matinud-anon ug anaa'y lig-on nga baruganan. Ang hitsura kay mao'y kinatapusan sa ako'ng listahan.


Pahimangno:

Did-i ang pagpalit sa mga produkto hinimo gikan sa China, tungod kay wala'y nada ug peligroso pa. Likaye, ilabi na ang nagkalain-lai'ng matang sa pagkaon, dulaan sa bata, stuffed animals, electronic products ug daghan pa. Hibaw-an na, worldwide, ang pagka-mahiligon nila sa pag-gamit ug toxic materials ngadto sa ilaha'ng mga produkto--tungod kay lagi barato. Kadaghanan, mao pod sa ilaha'ng mga laborers o workers, hilabihan ang wala'y nadang pag-dala, ug gina-maltrato. Likaye gayud ninyo ang Made in China!

Copyright © 2014 by Nhejzheen

Friday, May 24, 2013

Kalayo sa Pamolitika sa Pilipinas


Dilaab sa Yawa'ng Amahan sa Nagduka'ng Lungsoranon
Ginama: Enero 28, 2013



Bangon!
Pamolitika sa Pilipinas kay pastilan~
Dagha'ng baga'g nawong!
Ingon kini'g urom nga wala'y hunong!
"Maayo pa'g maglana ug putot!"
sugyot sa hinigugma ko'ng buktot.
Hulat 'sa... taym pa... taym 'sa…
gusto 'ko mo-saludo, una—
ipahiluna ko kini'ng tuo'ng tudlo
(dili ko igsapayan sa wala ba o tuo);
tuplok-dala-kiyo ubos niini'ng mata;
maniid ko una anaa ba'y makadipara;
kahigon ko'ng makapuling nga mani-obra,
kay unya'g sa dili madugay ako mabuta.
Ipadangat ko ang matam-is nga pikat,
kuyog ang nagpangokoy nako'ng siplat;
ipahiyom ko kini'ng mahait nga simag;
susihon ko ang nagpangamay nga kidhat
—pamupho sa bulsa sa purol o sayal nga buslot
—naghulat andam sa nagkatol nila'ng kamot.
Puwera lang sa maayo nga nihit na kaayo.
"Caramba!" kadumdom 'ko ni papa.
Matud pa niya...
una: "Ampingi ang putli nimo'ng kalag
bisan pa'g mag-aginod sa kalisod;
bobo-an man ug asido imo'ng utok,
did-i ang pagbuling sa imo'ng dungog."
ikaduha: "Dili gayud magpakaaron-ingnon,
kay sa kaulahi-an... ikaw unya mapagtong."
ikatulo: "Dili mogasto kung wala'y ikabuga,
baba mao'y unaha dili ang hitsura;
pagpang-waldas nga dili imo,
makulban ka unya ug kaldero."
—mao kana'y badlis nga gisubay niya.
Kay kung buhi pa...
ipadagan ko siya'ng amahan sa lungsod
tungod kay siya niini'ng mga mata
—ang tinuod nga maalagaro'ng makagagahum,
—ang niludhan, tinud-anay nga sulugoon,
—ang haligi sa panimalay,
—ang atop nga mopandong,
—ang higala sa hilak ug katawa,
—ang sumbanan sa kaayo,
—ang sumpay sa kalipay,
—ug ang hari sa kalig-on ug kalinaw.
Sulod sa iya'ng hari-ano'ng pahiluna,
moduko ka sa kalmado'ng pagdumala;
mo-igking ka sa mahilumo'ng pangasaba;
makapanaad ka kaniya nga dili na mo-usab.
Kana kung hingpit nga nagmasayponon ka,
moluhod, mohangad ka nga magdupa.
Saksi ug suweto ang amo'ng altar niana,
ug ang dungaw sa candilabra sa tunga-tunga.
Naghipos kadto ug mga pagmando—
kamanduan nga nag-iwag sa dalan padayo'ng nagsugo.
Usa siya ka maalamon nga puti'ng karnero
—si Papa, mao, mao kadto siya.

Gidumdom ko pa...
"Han-ay ang plastada kung maayo'ng pag-alima;
pagpangga nga matarong mao'y mohulma sa kaugmaon."
Hamugaway unta ang lungsod karon.
Di' sama ni'ng panahona sapi na'y Makagagahum.
Kung magwali na gani ang limbongan,
unya modunol na gani siya sa bino ug pan,
moluhod ug mangalawat insigida ang amaw;
bahala'g matulilik sa kaulaw,
hala sa gihapon pabaga sa nawong!
—bisan tanlag nagmadili-on.
(Maayo ba gayud ipagpakog sa mga kwanggol!)
Tan-awa ang lungsod karon,
daw barong nga bulingon—
gi-utaw, 
gipahumotan la'g perfume
diay bulingiton, mansahon, busloton, ug sarang ka-baho!
Hala pabongga!
Buraska!
Gasto'g dagko ilabi na sa Pista!
Mga pasundayag nga makapaunlod,
galastuhon sa wala'y nada dugang pod.
Sa ako'ng pamati kini'ng tanan pagpanghambog.
O ba kaha kini pamarayeg lang,
pagtabon—
agi'g bugti sa hiwi ug wala'y nada nga pangagamhanan.
Pagdumala nga wala'y paghunahuna gani sa kalsada,
suba, tubig, kahoy, hangin, bukid... sa tawo pa ba kaha?
Hinuon, bulahan kung ikaw pasahero,
libre plete, pagkaon, lakwatsa, bakasyon… 
sa Yawa nga pagmaneho.
Pangsunogon pa gani abot sa lungsod,
ilabi na bililho'ng adlaw na ang isaulog.
Ang mga lumulupyo intawon... hala biba!
luyo sa mga pabuto naagipo ang kuwarta
—diin ngadto unta kadto paingon kanila.
Maayo lang kung anaa pa'y poste nga nagsiga.
Gamita na lang imo'ng mata nga naglurat, 'do!
ug tiyan nga naghaw-ang sa kalisod, 'day!
Dagha'ng nasapi-an sa politika,
gipangawkaw dili lang kuwarta.
Anaa'y usa nga ako'ng suod nga higala,
mokaratil gayud aron na pod makalingkod,
aron sa paglingkod ototan lang ka niya.
Sunog! Sunog! Sunog.................................…!
Bisan halata gayud, mga tawo pasagad lang pod.
Maayo pa ang iro kay mohambat, mopaak g'yud.
Ulan! Ulan! Ulan...........................……………..!
Hala dawata ang itunol! Bukha ang kamot! Bukha!
Panilngon ra 'na kung ang Yawa na pod hawod.
Lantawa ang palibot, tilawi ug simhota!
Diin asa kaha nipaingon ang kuwarta?
Dili ka ba makapangutana?
Tubig pod nga ilimnonon hasta'ng hugawa,
nagsagol ang hugaw sa tawo ug uban pa.
Wa' na gani tubod, ug banga namalhan na;
tubig nga galamiton kay hasta'ng nihita.
Gamay'ng problema dili gani magahinan,
unsa pa kaha kung sewage system na'y hisgutan.
Mga bantay sa kalinaw ug katarong daw~
mao pa gani mag-una!
Mga sulugoon sa lungsod pod nagpauraray lang,
late pa gani, mag-texting, Facebooking, uban sexting pa g'yud.
Birada! Crispy pata!
Nilihukan nila hasta'ng hinaya.
Wala hunahunaa kita ang nagsuweldo ba.
Hala tabi, tabi g'yud! mga atimanonon nagtapun-og.
Kargado la'g "unya na", si nanay intawon balik-balik pa,
pangilkilan pa g'yud aron pag-process kuno dali ra.
Dili pa kana mao,
daghan pa'y anomaliya.
Kung unsa'y punoan lagi—mao po'y bunga!
Diyos mi yo purísimo! Ali-luy-a!
Mga utokan ug hanas nga nag-apply—dili kasulod,
kay lagi dili parente ug dili suod.
Palakasay system bisan pa'g bugok!
—nagpanggimok sa mga suok sa nagtinga nato'ng nasud.
Unya, dugang pa ang dagat nagkamang ang kadaot,
bukid gi/na-boak nagapadayon ang pagka-parot,
hangin nagdala'g sakit sa tibook palibot,
tubig sa bukid naghulat, nagpondo aron mobulhot.
Kanta 'ko ha?
"Killing me softly with this song..."
Anaa pa'y kalsada lubak-lubak,
nagpangliki pa gani sa mga tindak ug hilak.
Pagbakya na lang, 'day! 'do!
madakin-as unya ka sa batoon asa ka padulong.
Pagbantay! sa ngadto mopaingon unya ka,
motugpa sa labing halawom nga libaong ba,
libaong nga may lungon nga nag-ong-ong ka.
Sagdi lang, mahibal-an ko ra ang tinuod;
human sa termino mao'y ako'ng gipaabot.
Dinha ko na makita ang kay-ag sa katag,
tagingting sa limbonganon nga pagka-baklag. 

Copyright © 2013 by Nhejzheen

Monday, April 29, 2013

Platinum


 

Platinum
April 23, 2013

:114425: 

Nakita ko ikaw nganha
Ingon sa wala gayu'y paglubad
Ang kasilaw mo nagkinlaw
Nagdani kini ug pagtan-aw
Sayon mo ra ako'ng kawhaton
Sa tago ko lang isugilon

Platinum. O! Platinum
Dili mahimo'ng lantawon ka
Lisod ang madani sa imoha
Kaibog, isbog!
Malanay unya ka

Ngano'ng lamaton mo man?
--Nga anaa  ma'y daghan
Ngano'ng ako man?
--Nga anaa ma'y uban
Platinum?

Dili ko mahimo'ng dawaton ka
Itanyag mo ba nga mapanag-iya?
Isaad mo, saari 'ko
Ug kung gani kup'ti ki'ng tudlo ko
Igo na kana nga mabati mo

Dili sayon, sa imo'ng gahum
Sila mangandoy, sila maghandum
Dinha ka ra, dinhe ra 'ko
Maangkon mo ra ang adlaw...
Platinum


Copyright © 2013 by Nhejzheen




Pilipinas Ko'ng Hinigugma




Ang Yuta Ko'ng Gipoy'an
April 25, 2013

Sa imoha'ng katahum (sa Marcos era)
Niyuko ako kanimo nga nagdupa,
Ingon ug andam motagbo sa "Karon"
--Kabaghuan para sa kaugmaran!--
Balik-lantaw sa kaniadto nga panahon.
Mabulokon gayud kadto nga pangandoy
--Puno sa mga damgo ug paglaum,
Diay ang dangatan lisod hibaw-an;
Sayop ako ug wala ako magdahum
--Mga baba dagha'ng nagnganga
--Mga mata dagha'ng nangabuta
--Mga dunggan wala na'y madunggan
--Mga hulagway nila iso nakamarka;
Anaa'y uban kinabuhe ang hinagiban,
Ug ang pipila nakigbisog sa kamatuoran
--Nanagbuy-od sila, wala na'y ginhawa.

Wala ko na nahisab'ti ang dagan,
Nagbansiwag na ang mga kadalanan,
Gilaktan sa mga kuno politiko
--Mga kiriwan, kubian, kawatan,
Tikasan ug lampingasan sila
--Sa baba ra taman ang plataporma.
Nasayod ug saksi ang kadaghanan,
Bisan sa pagsukwahe: ginapasagdan.
Nawad-an na ug pagsalig sa pulong
Ang mga makugihon, maalamon...
Nanaglangyaw na ang mga hanas,
Nangapanas na'ng susama nga hiyas,
Nitalaw na ang mga talahuron,
Ninghawod na ang mga badlongon.
Wala ko na mahisayri asa paingon...
Kini'ng tanan, dili ba kaha urom?

Sa mga kasikas nga nagpamalikas
--Nga nagsugnod sa kadaot ug kaalaot,
Nagpadayon pa gihapon, wala'y hunong
--Nagmando ug "Pagbantay!" honghong.
Masakpan lagi kuno: "lusot man gihapon".
Anaa'y mga nagpaniid nga nagtakuban,
Daw maglalaban, kasagaran: sungayan.
Nagkumbayot na: mga anaa'y baruganan.
Ulan-ulan ang nagtukmod sa pag-aginod
Sa nagkaunlod mo'ng nagtinga nga nasud.
Dili ra! Librohan kung ako nga batbaton.
O! Pilipinas~ kung mahimo ba lang...
Dili pa ulahi, ako'ng Yuta'ng Natawhan.
Pilipinas, pakigbisog! Pakigbatok!
Pagmata! Bangon! Bangon! Barog!
Iwara ang dili ikatumpag nga bandera.


Copyright © 2013 by Nhejzheen


Wednesday, March 13, 2013

Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan

                             Photograph by W.E. (my husband)
Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan

 March 4, 2013

Niabot ikaw aron mobiya;
Buot mo’ng su’ng-on kini’ng galamhan;
Kuyogan ako’ng mag-inusa-ra;
Magpanuktok ka sulod ni’ng dughan
--Daw panaad nga dili talikdan;
Sapnayon paingon ngadto’s langit;
Pandungan sarang kapanganuran;
Dad’on sa himaya sa kangitngit;
Dayon ako! -- ako nga gidalit
Gayu’ng pagbati nga wala’y sukod:
Malawom, makusog ug mainit
--Daw managtaghoy ngadto sa hangtud
--Diay sa lamat mo mabilanggo
Ang kini’ng kalag ko nga nagbakho.

Copyright © 2013 by Nhejzheen



------------------

"Lamat sa Lang'og nga Buswak sa Gugma'ng Tikasan" is a sonnet written in Spenserian form.